آفت کنه تارعنکبوتی و راه مبارزه با آن
مقدمه
آفت کنه تار عنکبوتی، کنهٔ تارتن (Spider mite) یکی از خطرناک‌ترین آفات برای گلخانه‌ها، زراعت و باغ‌ها است. این کنه در صورت عدم درمان مناسب، می‌تواند باعث مرگ گیاه شود. با جمعیت زیاد، آفت کنه، کنه تار عنکبوتی به گیاهان حمله کرده و خسارت شدیدی را به آنها وارد می‌کند.
آفت کنه تار عنکبوتی یا کنهٔ تارتن (Spider mite) دارای مشخصات ظاهری زیر است:
- طول بدن آنها معمولاً حدود ۰٫۵ میلی‌متر است.
- رنگ بدن کنه در مرحله لاروی زرد تا قهوه‌ای کمرنگ و در مرحله بلوغ قرمز تا نارنجی است.
- در حین تغذیه، تارهای مشابه تار عنکبوت را تولید کرده و سطح برگ‌ها را می پوشاند و تار می‌باشد.
- روی بدن این کنه‌ها دو لکه تیره دیده می‌شود که به همین دلیل به آنها “کنه تارتن دو نقطه‌ای” نیز گفته می‌شود.
- کنه‌ها بسیار ریز و شکل بیضی دارند.
- به دلیل اندازه کوچک و حرکت سریع آنها، تشخیص آنها با چشم غیر مسلح مشکل است.
- اولین نشانه قابل مشاهده حضور کنه‌ها، وجود تار روی قسمت‌های مختلف گیاه است.
- معمولاً تجمع تارها در قسمت زیرین برگ‌ها قابل مشاهده است، اما در آلودگی‌های شدید، تار در همه قسمت‌های گیاه دیده می‌شود.
- برای تشخیص حضور کنه تار عنکبوتی روی گیاه، می‌توانید یک کاغذ سفید زیر برگ‌ها قرار داده و گیاه را تکان دهید.
- اگر کنه روی گیاه وجود داشته باشد، با تکان دادن برگ، ذراتی شبیه به دانه‌های فلفل روی کاغذ خواهند ریخت.
چرخه زندگی کنه تارعنکبوتی
۱. زمستانگذرانی: در فصل زمستان، کنه‌ها به صورت ماده بالغ در بقایای گیاهان و زیر پوسته‌های خشک درختان و دیگر محیط‌ها زمستانگذرانی می‌کنند.
۲. فعالیت و تخم‌ریزی: با مساعد شدن شرایط، کنه‌ها فعالیت خود را آغاز می‌کنند و در قسمت‌های مختلف گیاهان مستقر می‌شوند. کنه‌های ماده تخم‌ریزی را آغاز می‌کنند و تخم‌ها را در زیر برگ‌ها به صورت انفرادی یا گروهی قرار می‌دهند.
۳. لاروی: تخم‌ها در حدود یک هفته تا دو هفته بعد از تخم‌ریزی تفریخ می‌شوند و لاروهای کنه از آن خارج می‌شوند. لاروها سه جفت پا دارند و رنگشان زرد مایل به قهوه‌ای است. آنها برای تغذیه از قسمت‌های جوان و ترد گیاه استفاده می‌کنند.
۴. نمفی (پورگی): پس از دوره لاروی، لاروها وارد مرحله نمفی یا پورگی می‌شوند. در این مرحله، آنها چهار جفت پا دارند و رنگ تیره‌تری دارند.
۵. بلوغ: پس از دوره پورگی، کنه‌ها وارد مرحله بلوغ می‌شوند. در این مرحله، آنها به شکل کنه‌های بالغ با دو جفت پا می‌باشند.
دوره زندگی کنه تار عنکبوتی ممکن است به دلیل شرایط دمایی و رطوبتی متفاوت، متغیر باشد. فعالیت کنه تارعنکبوتی در اوایل فصل‌هایی که هوا هنوز خنک است، کمتر است و در تابستان در مناطق گرم و خشک به حداکثر می‌رسد. همچنین، رطوبت بالا برای این کنه‌ها یک عامل بازدارنده محسوب می‌شود.
خسارت کنه تارعنکبوتی
کنه تار عنکبوتی (Tetranychus urticae) یک آفت خسارت‌زا برای گیاهان است و می‌تواند در گیاهان آپارتمانی، گلخانه‌ها، زراعت و باغ‌ها آسیب جدی ایجاد کند. این کنه‌ها به گیاهان حمله کرده و با تغذیه از سلول‌های سطح زیرین برگ‌ها، باعث ایجاد لکه‌های زرد و قهوه‌ای رنگ می‌شوند. در صورت عدم درمان، این لکه‌ها می‌توانند به طور کامل برگ را قهوه‌ای رنگ کنند و باعث خشکی و ریزش برگ‌ها شوند.
علاوه بر لکه‌ها، کنه‌های تار عنکبوتی تارهای ریز را روی گیاه تنیده و از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. این تارها می‌توانند در سطح برگ‌ها و شاخه‌ها مشاهده شوند و به علائم دیگری مانند جمع شدن گرد و خاک روی برگ‌ها نیز منجر شوند.
در صورتی که جمعیت کنهٔ تارعنکبوتی بسیار زیاد شود، می‌تواند گیاه را به طور کامل تخریب کند و باعث مرگ گیاه می‌شود. بنابراین، در صورت تشخیص حضور این آفت، معمولاً استفاده از روش‌های شیمیایی یا غیرشیمیایی برای کنترل و درمان آن توصیه شود.
کنه تار عنکبوتی می‌تواند باعث خسارت‌های جدی به گیاهان شود. این خسارت‌ها و علائم معمولاً شامل موارد زیر می‌شوند:
- ایجاد لکه‌های زرد و قهوه‌ای رنگ: کنه‌های تار عنکبوتی با تغذیه از سلول‌های سطح زیرین برگ‌ها، لکه‌های زرد و قهوه‌ای رنگ را ایجاد می‌کنند. در صورت عدم درمان، این لکه‌ها می‌توانند گسترش یافته و کل برگ را قهوه‌ای رنگ کنند.
- سوراخ کردن بافت گیاهی: کنه‌های تار عنکبوتی با سوراخ کردن بافت گیاهی، از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. این عمل باعث ضعف گیاه و کاهش عملکرد آن می‌شود.
- وجود تارهای شبیه عنکبوت: کنه‌های تار عنکبوتی تارهای ریز را روی گیاه تنیده و آنها را به عنوان ساختمان پشتیبان استفاده می‌کنند. وجود تارها بر روی برگ‌ها و شاخه‌ها نشانه حضور این آفت است.
- لوله‌ای شدن، خشک شدن و ریزش برگ‌ها: با پیشروی آلودگی توسط کنه تار عنکبوتی، برگ‌ها ممکن است لوله‌ای شده، خشک شده و در نهایت ریزش کنند. این علائم نشان می‌دهند که گیاه تحت خسارت این آفت قرار دارد و نیاز به درمان دارد.
- کاهش کلروفیل برگ: تغذیه کنه تار عنکبوتی از سلول‌های سطح زیرین برگ‌ها باعث از بین رفتن کلروفیل برگ و کاهش تولید انرژی توسط گیاه می‌شود. این امر می‌تواند منجر به ضعف عمومی گیاه شده و رشد و توسعه آن را متوقف کند.
- جمع شدن گرد و خاک روی برگ‌ها: به علت وجود تارهای کنه و ضعف گیاه، گرد و خاک ممکن است بر روی برگ‌ها جمع شود و این نیز یکی از نشانه‌های وجود آفت کنه تار عنکبوتی است.
در صورتی که جمعیت کنه تار عنکبوتی به میزان زیادی بالا رود، ممکن است گیاه را به طور کامل از بین ببرند و باعث مرگ آن شوند. بنابراین، شناسایی زودهنگام و کنترل و درمان آفت کنه تار عنکبوتی بسیار مهم است تا از خسارات جدی به گیاهان جلوگیری شود.
کنترل کنه تارعنکبوتی
- کنترل دما: سعی کنید دمای محیط نگهداری گیاهان را در محدوده مناسبی نگه دارید. کنه تار عنکبوتی در دماهای گرمتر به طور فزاینده فعالیت می‌کند، بنابراین کاهش دمای محیط می‌تواند رشد و تکثیر آنها را کنترل کند.
- بهداشت برگ: حفظ بهداشت برگ‌ها و کاهش تجمع گرد و غبار روی آنها می‌تواند کنترل آفت را تسهیل کند. با استفاده از روش‌های مناسب برای پاکسازی و شستشوی برگ‌ها، می‌توانید تجمع گرد و خاک روی آنها را کاهش دهید.
- استفاده از روش‌های طبیعی و بیولوژیکی: از سموم شیمیایی مانند حشره‌کش‌ها و گوگرد به‌طور زیاد استفاده نکنید، مگر در موارد ضروری. به جای آن، از روش‌های طبیعی و بیولوژیکی مانند استفاده از حشرات مفید برای کنترل آفت استفاده کنید.
- آبیاری مناسب: آبیاری صحیح و منظم گیاهان می‌تواند از ورود تنش آبی به گیاه جلوگیری کند. خشکی بیش از حد گیاه، آن را ضعیف می‌کند و میزان خسارت آفت کنه تارعنکبوتی را افزایش می‌دهد. بنابراین، رعایت برنامه آبیاری مناسب و به موقع برای گیاهان بسیار مهم است.
- نظم و تمیزی: حفظ نظم و تمیزی در محیط پرورش گیاهان نیز می‌تواند به کاهش خطر آفت کمک کند. برگ‌های خشک و آلوده را به موقع بردارید و بقایای گیاهی را از محیط پاکسازی کنید.
در نهایت، در صورتی که علائم حمله کنه تار عنکبوتی را مشاهده کردید، بهتر است با متخصصان و فارغ‌التحصیلان مرتبط در زمینه آفات گیاهی مشورت کنید تا راهنمایی‌های دقیق‌تری در خصوص کنترل آفت کنه تار عنکبوتی و درمان آن دریافت کنید.
روش طبیعی برای مبارزه با آفت کنه تارعنکبوتی
روش‌های طبیعی که برای مبارزه با آفت کنه تارعنکبوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند به کاهش و کنترل آفت کمک کنند. در ادامه، توضیح می‌دهم چگونه از روش‌های طبیعی برای مبارزه با آفت کنه تارعنکبوتی استفاده کنید:
- شستشوی گیاه: با شستشوی گیاه با آب خالص و با فشار مشخص، می‌توانید کنه‌ها را از روی سطح گیاه شستشو دهید. به‌ویژه، تمرکز خاصی روی سطح زیرین برگ‌ها و ساقه‌ها در درختان تازه هرس شده مفید است. این روش می‌تواند کنه‌ها را به صورت فیزیکی از گیاه جدا کند.
- اسپری با مخلوط آب و مایع ظرفشویی: می‌توانید گیاه را با مخلوطی از آب و مایع ظرفشویی اسپری کنید. برای این منظور، معمولاً ۵ سی‌سی مایع ظرفشویی را در یک لیتر آب حل کرده و به گیاه برای شستشوی سطح آن اسپری کنید. این عمل را باید تکرار کرده و به صورت مداوم انجام دهید تا به نتایج مطلوب برسید.
- استفاده در باغ و مزرعه: در صورت استفاده از این روش در باغ و مزرعه، می‌توانید 0/5 تا 2 لیتر لیتر مایع ظرفشویی را در هر ۱۰۰۰ لیتر آب استفاده کنید. با استفاده از این مخلوط، گیاهان را به طور کامل محلول پاشی کنید تا کنه‌ها را کنترل شوند.
مهم است به یاد داشته باشید که روش‌های طبیعی ممکن است نیاز به تکرار داشته باشند و نتایج آنها ممکن است زمان ببرد. اگر خسارت آفت کنه تارعنکبوتی شدید است، ممکن است نیاز به استفاده از روش‌های شیمیایی یا مشاوره با متخصصان مربوطه داشته باشید.
روش بیولوژیکی
روش‌های بیولوژیکی برای مبارزه با آفت کنه تارعنکبوتی وجود دارند و از کنه‌ها و جانوران شکارگر، به عنوان دشمنان طبیعی استفاده می‌شود. در زیر فهرستی از این دشمنان طبیعی که می‌توانند در کنترل کنه تار عنکبوتی مؤثر باشند آمده است:
- سن و کنه شکارگر (Orius minotum): این حشره کوچک به عنوان شکارچی کنه‌ها عمل می‌کند و می‌تواند به کنترل آفت کنه تارعنکبوتی کمک کند.
- کفشدوزک (Stethorus gilvifrons): کفشدوزک‌ها نیز از دشمنان طبیعی آفت کنه تارعنکبوتی هستند و می‌توانند در کنترل آنها مؤثر باشند.
- کنه شکارگر (Anystis baccarum): این کنه نیز به عنوان شکارچی آفت کنه تارعنکبوتی شناخته شده است.
- کنه شکارگر (Phytoceiulus persimilis): این کنه به صورت گسترده در کنترل آفت کنه تارعنکبوتی استفاده می‌شود. به طور معمول، برای هر بوته گیاه چند کنه از این گونه رها می‌شود.
- کنه شکارگر (Zetzellia mali): این کنه نیز می‌تواند در کنترل آفت کنه تارعنکبوتی در باغ‌ها و مزارع مؤثر باشد.
- کنه شکارگر (Typhlodromus keetanehi): این کنه نیز در برخی مناطق استفاده می‌شود و به کنترل آفت کنه تارعنکبوتی کمک می‌کند.
در گلخانه‌ها، استفاده بیشتری از سن و کنه شکارگر و کنه شکارگر Phytoceiulus persimilis صورت می‌گیرد. با این حال، برای استفاده بهینه از دشمنان طبیعی و شناخت دقیق‌تر آنها، توصیه می‌شود با یک گیاه‌پزشک یا کارشناس مربوطه مشورت کنید.
روش‌های زراعی و شیمیایی می‌توانند در کنترل آفت کنه تارعنکبوتی مؤثر باشند. در زیر توضیحاتی درباره این روش‌ها آمده است:
روش‌های زراعی
- مدیریت علف‌های هرز: کنه‌های تارتن در باغات بیشتر روی پوشش سبز زیر درختان پراکنده می‌شوند. با کنترل علف‌های هرز و جلوگیری از رشد آنها، می‌توان جمعیت کنه‌ها را کنترل کرد.
- آبیاری منظم: آبیاری منظم مزرعه و باغ باعث ایجاد شرایط نامساعد برای تکثیر آفت کنه تارعنکبوتی می‌شود. به همین دلیل، آبیاری باید به صورت منظم و با فواصل زمانی مناسب انجام شود.
- روش آبیاری بارانی: با استفاده از روش آبیاری بارانی، می‌توان جمعیت کنه‌ها را کنترل کرد. آبیاری بارانی باعث شستشوی کنه‌ها از بین برگ‌ها و کاهش تعداد آنها می‌شود.
- مالچ‌پاشی و جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار: با استفاده از مالچ‌پاشی و روش‌های دیگر برای جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار در باغات و مزارع، می‌توان
- مالچ‌پاشی و جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار: با استفاده از مالچ‌پاشی و روش‌های دیگر برای جلوگیری از پراکندگی گرد و غبار در باغات و مزارع، می‌توان آفت کنه تارعنکبوتی را کنترل کنید
- کنترل کنید