انجیر یکی از محصولات بسیار مقوی و خوشمزه است که خواص دارویی نیز دارد. کشور ما نیز با دارا بودن شرایط ایده آل و مناسب برای کشت انجیر از نظر سطح زیر کشت، دارای مقام اول در جهان است. شهرستان استهبان در استان فارس نیز یکی از بزرگ ‌ترین تولید کننده های انجیر دیم در ایران است. در این مقاله قصد داریم به شناخت آفات درخت انجیر بپردازیم.

درخت انجیر همانند سایر محصولات کشاورزی، دچار آفت و بیماری می شود. این آفات نه تنها ظاهر و کیفیت میوه را از بین می برد، بلکه باعث ایجاد خسات به باغدار نیز می شود. برخی از گونه های مختلف مانند شته، کنه، کرم گلوگاه، مگس میوه و شپشک ها به خصوص شپشک ستاره ای، شب پره برگ خوار، زنبور های وحشی، سوسک چوبخوار، کرم ریشه خوار از جمله آفاتی هستند که درخت انجیر را مورد حمله قرار می دهند.

آفت کنه انجیر

آفت کنه یکی از آفاتی است که به اکثر محصولات کشاورزی و حتی گیاهان زینتی نیز خسارت وارد می کند. آفت کنه، از مهم ترین آفات انجیر به شمار می رود. کنه ها در کشاورزی انواع مختلفی دارند که از نظر نوع و شکل ظاهری و نوع خسارت متفاوت هستند. مهم ترین کنه ای به محصول انجیر خسارت وارد می کند، کنه های اریوفید و کنه تارتن است. این دو نمونه کنه بیشترین خسارت را به کنه وارد می کنند. هرچه دما بالا تر باشد، سرعت تکثیر و تولید مثل آن ها نیز افزایش می یابد. با افزایش رطوبت محیط، جمعیت و میزان خسارت آفت کاهش می‌ یابد. همچنین هرس درختان نیز در کاهش خسارت کنه انجیر موثر است.

کنه آریوفید با تغذیه از شیره سلولی و پارانشیم برگ، موجب بروز لکه های رنگ پریده و به ظاهر سوختگی در برگ می شود که در مراحل شدید خسارت این آفت، برگ ها به رنگ خاکی در می آیند. در انجیر به دو حالت خسارت وارد می‌ کند که شامل موارد زیر است:

• این کنه با تغذیه از شیره سلولی برگ‌ ها سبب زردی و ضعف در درختان می‌ شود. اگر جمعیت این کنه به صورت طغیان درآید، موجب برگ ریزی و خزان زودرس در درخت انجیر می شوند. خسارت در میوه باعث نارس ماندن و در نهایت ریزش آن ها خواهد بود.
• از طرفی کنه اریوفیده می‌تواند یک آفت ناقل باشد و بیماری را از گیاه آلوده به گیاه سالم انتقال دهد. یکی از بیماری های ویروسی که این کنه می تواند انتقال دهد، بيماري ويروسي موزاييک انجير است که این ویروس، از بیماری‌ های خطرناک درختان انجیر می باشد.

 کنه تارتن از دیگر کنه های خسارت زا است که دیکی از راه های شناسایی آن، حضور تارهای نازک همچون تار عنکبوت بر روی برگ ها، سرشاخه ها و قسمت های مختلف اندام هوایی گیاه است؛  به همین منظور به آن ها کنه تارتن و یا کنه تارعنکبوتی نیز می گویند.

کنترل کنه انجیر

آفت را با روش های گوناگونی نظیر شستشوی درخت، کنترل بیولوژیک، تنظیم رطوبت، هرس سرشاخه ها و مصرف سموم شیمیایی همچون آبامکتین، هگزی تیازوکس، بروموپروپیلات، آپولو و پروپارژیت می توان آن ها را کنترل کرد.

آفت شپشک ستاره ای انجیر

شپشک ها نیز داری انواع مختلفی هستند و شپشک ستاره ای از دیگر آفات مهم انجیر است. شپشک با ایجاد موم هایی به دور خود به شکل ضلع های ستاره ای 6 تا 8 وجهی دیده می شود. نقش این لایه های مومی این است که آفت را در برابر شرایط احتمالی نامساعد محافظت کند. شپشک ستاره ای انجیر بیشتر به شاخه‌های جوان حمله می‌ کند و با تغذیه از شیره گیاهی موجب ایجاد ضعف در درختان می شود و می تواند به میوه‌ها و برگ‌ها خسارت وارد کند. در نتیجه درخت دچار برگ ریزی شده و میوه‌ ها ریز و چروکیده می‌ شوند. این آفت با برخی حشرات زندگی هم غذایی دارند؛ بدین گونه که شپشک ستاره ای مقداری مواد دفعی شیرین ترشح می کند و حشراتی همچون مگس میوه، زنبورها و مورچه ها به سمت درخت جذب شده و از آن مواد شیرین تغذیه می کنند. همین امر موجب بیشتر شدن آفت و خسارت به درخت می شود.

کنترل شپشک ستاره ای

کنترل شپشک ستاره ای از اهمیت زیادی برخوردار است و برای پیشگیری و کنترل آن می توان از روغن پاشی زمستانه در درختان با ترکیب روغن ولک و سم اتیون یا سم دورسبان استفاده کرد. همچنین با حذف شاخه‌های آلوده، مصرف ترکیبات حاوی سیلیس در درخت و مصرف سموم سیستمیک و تماسی گوارشی مثل ایمیداکلوپراید و یا کلریپریفوس در زمان رویش می توان آن را کنترل نمود.

آفت مورچه در انجیر

مورچه یا موریانه یکی از فراوان ترین موجودات در زمین است و همانطور که گفته شد یکی از آفات انجیر به حساب می آید. مورچه یکی از آفاتی است که در 2 مرحله می تواند به درخت خسارت بزند. این دو مرحله شامل زمان گرده افشانی گل ها و زمان برداشت میوه است که بیشترین اثر و خسارت را وارد می کند. در واقع در زمان گرده افشانی زنبور بلاستوفاگا را شکار می‌کند و باعث کاهش گرده افشانی شده که در نتیجه سبب میوه ریزی میوه های تلقیح نشده می‌شود و در مرحله دوم، مورچه‌ها در زمانی که میوه‌ها رسیده و شیرین شده‌ اند به درون میوه رفته، از قسمت‌ های شیرین میوه تغذیه می‌ کنند و باعث کاهش کیفیت میوه‌ ها می‌ شوند.

کنترل آفت مورچه در انجیر

برای مبارزه با مورچه استفاده از سموم حشره کش تماسی، گوارشی به داشتن تله هایی مخلوط از آب و شکر غلیظ در اطراف تنه درخت و همچنین کوتاه کردن زمان برداشت میوه موثر است. علاوه بر آن از تله‌ های چسبناک در ناحیه‌ ی بالایی طوقه، امکان تردد مورچه‌ها به قسمت های مختلف درخت را قطع می کند.

مگس میوه مدیترانه ای

یکی از مهم ترین آفات در انجیر، آفت مگس میوه مدیترانه ای است. این آفت در برخی باغات بیش از 50 درصد خسارت می زند و می تواند به شدت در عدم بازار پسندی محصول موثر باشد. مگس میوه مدیترانه ای، آفتی پلی فاز بوده و می تواند به سایر باغات میوه نیز خسارت وارد کند. در واقع این آفت با تخم گذاری در داخل میوه و تغذیه لاروهای آن از درون بافت میوه باعث ایجاد خسارت می شود. ظاهر بیرونی انجیر در اثر این آفت به حالت سوراخ هایی که قابل تشخیص است در می آید. این آفت به سختی قابل کنترل است؛ زیرا سرعت افزایش جمعیت آن زیاد است و زمانی از حضور آن می توان آگاه بود که لارو ها در درون میوه بزرگ شده و سوراخ هایی که محل نیش و تخم گذاری حشره بالغ است مشخص می شود. از این رو کنترل آن بسیار مهم است.

کنترل مگس میوه مدیترانه ای

یکی از راه هایی که در کاهش تکثیر و گسترش این آفت می توانیم استفاده کنیم، جمع آوری و حذف میوه های آلوده است. زیرا با این روش مانع از زمستان گذرانی آن ها خواهیم شد. همچنین از شخم زمستانه، یخ آب زمستانه به همراه تله های چسناک، طعمه مسموم (پروتئین هیدرولیزات) و سمومی همچون دی کلروس، دیپترکس و دیازینون می توان استفاده کرد.

شته درخت انجیر

شته یکی دیگر از آفات درخت انجیر است که با ترشح ماده‌ ای چسبناک باعث تیره شدن و در نتیجه خراب شدن انجیر می‌ شود. بیشترین تراکم حضور این آفت را در پشت برگ‌ ها می‌ توان مشاهده کرد. این آفت در درختان جوان و مناطق سردسیر بیشتر مشاهده می‌ شوند که در این زمان بیشترین خسارت را وارد می کنند. یکی در زمان اوایل بهار است که حضور آن ها موجب پیچیدگی شدید برگ‌ ها می‌ شود و دیگری در شهریور درزمان فصل برداشت است.

کنترل شته درخت انجیر

جهت کنترل شته ها می توان از کنترل بیولوژیک مثل کفشدوزک‌ ها استفاده کرد. همچنین از با شستشوی درخت و فشار آب به همراه صابون ها و یا روغن ها و مصرف سمومی نظیر کنفیدور و یا پریمور استفاده نمود.

شب پره برگخوار انجیر

آفت پروانه برگخوار انجیر از طریق لارو نیز می تواند به میوه انجیر خسارت وارد کند؛ بدین گونه که لاروها در مراحل اولیه رشد خود، با تغذیه از پارانشیم زیر برگ به درخت خسارت می زنند. این لاروها در اثر تغذیه خود از ناحیه رگبرگ و کوتیکول زیرین برگ انجیر، برگ‌ها به حالت نازک و توری در می آورند. به مرور با رشد لارو ها، می توانند به میوه‌ های کوچک نیز خسارت وارد کنند و با تنیدن تارهایی بین برگ و میوه به تغذیه خود ادامه می‌ دهند. بخش عمده خسارت این لاروها در زمان غروب آفتاب است. بدین صورت که لارو از درخت بالا رفته و شروع به تغذیه از برگ درختان می‌ کند. جالب است بدانید که لاروها در شب مجدد به سمت پایین درخت حرکت کرده و در پناهگاه‌ هایشان ساکن می‌ شوند.

کنترل پروانه برگخوار (شب پره) انجیر

همانطور که گفته شد این لاروها درای تحرک زیادی هستند؛ از این رو می توان با روش‌ های مکانیکی با آن ها مبارزه کرد. مثل پوشاندن درز ها و شکاف ها با سموم و مواد چسبناک به خصوص در مناطقی که پناهگاهای این لارو ها هستند. همچنین مصرف سموم پودری یا گرانوله در اطراف خاک، حذف بقایای اضافی همچون برگ های کف باغ می توان آن را کنترل نمود. اما یک نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کنید این است که مبارزه شیمیایی علیه آفت برگخوار انجیر زمانی اثر گذار است که لاروها شروع به تنیدن تار نکرده‌اند؛ یعنی آخر زمستان یا اوایل بهار بهترین زمان برای مبارزه با این آفت است. جهت مبارزه از سمومی مانند دیازینون، سایپرمترین، فن والریت، مالاتیون و… می توان استفاده کرد.

آفت بید انجیر

آفت بید انجیر با پروانه برگ‌ خوار یکی است و این آفت فقط به برگ درختان انجیر خسارت وارد می کند. بید انجیر در مناطق کوهستانی بیشترین خسارت را داشته و می‌ تواند موجب ایجاد تنیده شدن تارهایی روی برگ‌های انجیر شود. با تقویت درخت انجیر می توان از حضور این آفت پیشگیری کرد و با استفاده از شخم و یخ آب زمستانه در جهت عدم زمستان گذرانی آن شویم.

سوسک میوه خوار انجیر

آفت سوسک میوه خوار انجیر، علاقه بسیاری به میوه های رسیده و شییرین انجیر دارد و آن ها را مورد حمله قرار می دهد. این آفت به دلیل ایجاد منافذ در روی انجیر می تواند باعث انتقال بیماری‌های قارچی به میوه‌ ها نیز شود. در صورتی که سوسک میوه خوار انجیر در درون میوه‌ ها بماند، می‌ تواند تمام محصولات انبارداری شده را از بین ببرد. این آفت از اواسط بهار در داخل میوه‌ های ترک خورده تخم می‌ گذارد و بعد از یک روز تا یک هفته از تخم خارج می شوند و لاروها شروع به تغذیه از گوشت میوه می‌ کنند.

کنترل سوسک میوه خوار انجیر

به دلیل تکثیر آن ها از منافذ و شکاف میوه، باید از جمع آوری و معدوم نکردن میوه‌های فاسد و ریخته شده در زیر درخت جلوگیری کرد. می توان از سموم سیستمیک نیز برای کنترل سوسک میوه خوار انجیر استفاده نمود.

آفت مگس سرکه انجیر

مگس سرکه انجیر، همانند سوسک میوه خوار از بافت میوه تغذیه می کند؛ بدین گونه که از سوراخ انتهایی انجیر وارد بافت درونی میوه شده و درون آن تخم ریزی می‌ کند. با تخم ریزی آن میوه به مرور شروع به ترشیدگی کرده و در صورت ازدیاد جمعیت، علاوه بر میوه‌ های در حال ترشیدگی به میوه‌ های سالم و رسیده نیز خسارت وارد می کند. این آفت ناقل مخمرهای ترشیدگی میوه ها و فساد آن می‌ شود.

کنترل مگس سرکه

یکی از سمومی که بر روی این آفت موثر است، سم اسپینوساد می باشد که به طور مستقیم بر روی سیستم عصبی مگس ها اثر گذاشته و باعث مرگ آن ها می شود. علاوه بر این مواردی مثل تله نوری، حذف میوه های آلوده و استفاده از شبکه های محافظتی نیز توصیه می شوند.

نتیجه گیری

آفات در کشاورزی نه تنها موجب کاهش تولید مفید محصول می شوند؛ بلکه در ایجاد بهداشت در باغ و مزرعه نیز موثر هستند. چرا که بسیاری از آفات ناقل هایی همچون بیماری و حشرات دیگری دارند و هر کدام از آن ها بر تولید و جنبه اقتصادی محصول بسیار اثر گذارند. برای پیشگیری و مقابله با آفات و بیماری های درخت انجیر می توانید با شماره تلفن 09175392010 تماس گرفته و به صورت رایگان از کارشناسان فنی اگری راز مشاوره بگیرید.