پسیل پسته چیست؟

پسیل پسته، یکی از مهم ‌ترین و مخرب ‌ترین آفات درختان پسته است. این آفت با نام علمی Agonoscena pistaciae  از خانواده Psyllidae است و در بسیاری از مناطق پسته ‌خیز ایران و سایر کشورهای تولید کننده پسته، به‌ ویژه در شرایط آب ‌و هوایی گرم و خشک، خسارت ‌های جدی ایجاد می ‌کند. پسیل پسته به دلیل تغذیه از شیره گیاهی، باعث ضعف درخت، کاهش رشد و کیفیت محصول و همچنین ایجاد عسلک که محیطی مناسب برای رشد قارچ‌ ها است می شود و یک چالش اساسی برای کشاورزان محسوب می ‌شود.

برای مشاوره رایگان کشاورزی و خرید کود و سم کشاورزی با شماره 09175392010 تماس بگیرید.

شکل پسیل پسته

پسیل معمولی پسته حشره‌ای کوچک به طول حدود 5/1 تا 8/1 میلی‌متر است که دارای چهار بال است. رنگ عمومی بدن حشره بالغ زرد روشن است و لکه‌ های کشیده‌ ای با همین رنگ یا کمی تیره‌ تر بر روی سر و سینه آن دیده می‌ شود. به طور معمول پسیل ها در هر دوره لقاح، دسته های یک تا 50 عددی تخم از خود به جای می گذارند. آفت تخم ها را بیشتر روی سطح برگ ها قرار می دهد اما روی دمبرگ های شاداب و شاخه های تازه روییده و همچنین روی قسمت های انتهایی جوانه های متورم و سبز شده نیز تخمگذاری می کند.

تخم ها پس از 3 تا 10 روز بسته به شرايط آب و هوايي تفريخ شده و پس از طي شدن دوره پورگي ( 5 سن پورگي یا نوزادی) كه حدود سه هفته طول مي كشد تا حشرات كامل ظاهر مي شوند. پوره‌های سن ۱ و ۲ زرد رنگ هستند. پوره ها به محض خارج شدن از تخم، به سمت بافت های گیاهی می روند. در مرحله بلوغ پوره پسیل پوست اندازی کرده و آماده پرواز می شود. این حشرات در ابتدا به رنگ زرد یا سبز روشن هستند و به تدریج به رنگ قهوه ای درمی آیند.

بیولوژی پسیل پسته

این آفت پسته، به طور معمول طول عمری 23 تا 27 روزه داشته و به طور سالیانه 4 تا 6 نسل دارد. این آفت به طور معمول در زیر برگ ها و در نقاطی که رطوبت بیشتری وجود دارد، زندگی می کند. زمستان را به صورت حشره کامل در پناهگاه های مختلف مثل زیر پوستک تنه درختان، شیار و روزنه دیوارها، حصار باغ ها و به ویژه در زیر خاک و برگ درختان پسته و لابلای علف های هرز و بقایای گیاهی می گذراند.

عمر حشرات کامل زمستانه طولانی تر از سایر نسل هاست و تا اوایل اردیبهشت زنده بوده و صدها تخم می گذارد. حشرات فرم زمستانه پسیل از اواسط اسفند در طبیعت ظاهر می شوند و از اواخر اسفند یا اوایل بهار با باز شدن جوانه‌ها فعالیت خود را آغاز کرده و تخم‌ گذاری می‌ کند. تخم‌ها ابتدا سفید مایل به زرد و سپس نارنجی می‌ شوند. تفریخ تخم‌ ها و طول دوره‌ی نسل بستگی به شرایط آب‌ و هوایی دارد. در برخی مناطق مانند استان یزد، این آفت بیش از ۴ نسل در سال تولید می‌ کند. پوره‌ های جوان پس از تفریخ، از شیره گیاهی تغذیه کرده و باعث ضعف گیاه می‌ شوند.

در صورت تراکم زیاد پوره‌ ها، پیچیدگی‌ های کوچکی در لبه برگ‌ ها ظاهر می‌ شود. تغذیه پوره‌ ها موجب پوکی، نی‌ مغزی، بسته شدن پسته‌ ها و ریزش جوانه‌ ها و برگ‌ ها می‌ شود و خسارت‌ های کمی و کیفی به محصول وارد می‌ آورد. علاوه بر این، تولید عسلک شکر مانند (شیره خشک) باعث اختلال در فیزیولوژی گیاه و سوختگی برگ‌ ها می‌ شود. با افزایش تراکم آفت، علاوه بر کاهش محصول در همان سال، ریزش جوانه‌ ها و برگ‌ ها نیز باعث کاهش عملکرد درختان در سال‌ های آینده (تا ۳ سال) می‌ شود.

علل به وجود آمدن پسیل پسته

استفاده نادرست از سموم شیمیایی، چه از نظر نوع سم و چه از نظر دوز مصرفی، یکی از علل اصلی افزایش پسیل پسته است. سم ‌پاشی ‌های غیرهدفمند و اشتباه باعث از بین رفتن دشمنان طبیعی پسیل (مانند کفشدوزک‌ ها و زنبورهای شکارگر) می ‌شود، در حالی که آفت همچنان باقی می ‌ماند و تکثیر می‌ شود. این موضوع باعث ایجاد شرایط مساعد برای افزایش جمعیت پسیل می ‌شود.

زمان‌ بندی نادرست در سم‌ پاشی باغات پسته نیز یکی دیگر از عوامل افزایش پسیل است. سم ‌پاشی اگر در زمان ‌هایی که جمعیت آفت کم است یا در مراحل حساس چرخه زندگی آن انجام نشود، تأثیر کافی نخواهد داشت. همچنین سم ‌پاشی در ساعات گرم روز یا در زمان فعالیت بالای آفت، ممکن است اثر سم را کاهش داده و خسارت باغ را بیشتر کند.

استفاده بیش از حد از کودهای ازته (نیتروژن) به ‌خصوص در تابستان، باعث رشد سریع و بیش ‌از حد شاخ ‌و برگ درختان می  ‌شود. این رشد زیاد، محیط مناسبی برای تغذیه و تخم‌ گذاری پسیل فراهم می‌ کند. همچنین، تجمع شیره گیاهی در برگ‌ ها و شاخه‌ ها، این آفت را به شدت جذب می‌ کند.

کمبود عناصر غذایی ضروری مانند پتاسیم، فسفر و ریزمغذی ‌هایی مانند روی و آهن، باعث ضعف درختان پسته می ‌شود. درختان ضعیف مقاومت کمتری در برابر آفات دارند و بیشتر در معرض حمله پسیل قرار می ‌گیرند. تغذیه متعادل و تقویت خاک با استفاده از کودهای مناسب می ‌تواند در کاهش جمعیت پسیل مؤثر باشد.

هرس نکردن یا هرس نادرست درختان پسته باعث تراکم بیش ‌از حد شاخه‌ ها و برگ‌ ها می‌ شود. این تراکم، محیطی مناسب برای مخفی شدن و تخم‌گذاری پسیل فراهم می ‌کند. هرس مناسب و اصولی باعث بهبود جریان هوا در میان شاخه ‌ها، کاهش رطوبت و کاهش جمعیت آفات می‌ شود.

نحوه خسارت پسیل پسته

به طور معمول ظهور آفت پسیل پسته، روی برگ و در پشت برگ ها به شکل پوره های قهوه ای رنگ دیده می شود. پسیل پسته از شیره گیاهی درختان پسته تغذیه کرده و باعث ضعف عمومی درخت و در نتیجه زرد شدن و ریزش برگ ها می شود. زرد شدن برگ ها به معنای کاهش توانایی درخت در فتوسنتز و تولید انرژی است. همچنین باعث ایجاد لکه های قهوه ای روی برگ، ريزش جوانه ها، افزايش درصد پوكي، افزايش درصد دهان بستگی پسته و افزايش انس محصول (كاهش اندازه دانه) مي شود.

پسیل ها به طور معمول در زیر برگ درخت پسته تخم ریزی می کنند و نوزادان آن ها به محض خروج از تخم، به بافت های گیاهی حمله کرده و باعث چروکیدگی و پیچیدگی برگ ها می شود. در موارد شدیدتر این موضوع می تواند باعث ریزش برگ ها نیز شود. عسلک روی برگها می ‌تواند به جذب قارچ‌ های سیاه و دیگر آفات منجر شود. این ترشحات نه تنها به رشد قارچ ‌های سیاه کمک می ‌کند، بلکه می ‌تواند به زیبایی و کیفیت میوه ‌ها آسیب بزند. در طول زمان، خسارت‌ های ناشی از تغذیه مداوم پسیل‌ ها می ‌تواند به تضعیف درخت منجر شود. درختان ضعیف ‌تر بیشتر در معرض بیماری ‌ها و آفات دیگر قرار دارند و می ‌توانند به راحتی از بین بروند.

در دوره رشد و پر شدن مغز پسته، حدود اواخر خرداد تا اواخر مرداد حساس ترين زمان براي گياه پسته در ارتباط با خسارت اين آفت است. در شرايطي كه جمعيت آفت در اين دوره زماني افزايش يابد و حالت طغياني داشته باشد خسارت سنگيني به محصول و گياه وارد مي شود. تغذیه پسیل ها از شیره گیاهی باعث کاهش تولید میوه در درختان پسته می شود. درختان مبتلا معمولا میوه‌ های کمتری تولید می‌ کنند و کیفیت میوه ‌ها نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد. حالت طغياني اين آفت علاوه بر كاهش محصول سال جاري باعث ريزش جوانه هاي سال آينده، ريزش برگ ها و ضعف درخت مي گردد.

روش های مبارزه با پسیل پسته

به طور کلی کنترل پسیل پسته در قالب برنامه مدیریت تلفیقی قابل اجرا می باشد. بازدید منظم و ردیابی آفت در باغ، رعایت اصول باغبانی (تغذیه صحیح پسته و آبیاری صحیح، هرس مناسب) و استفاده از ارقام مقاوم، استفاده از گیاهان تبه مثل بنه، شخم و یخ آب زمستانه تا اوایل اسفندماه، نصب کارت زرد در اول فصل بعد از تورم جوانه ها و زمان ریزش پسیل های زمستان گذران از اواسط اسفند تا اواسط اردیبهشت، کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبور پارازیتوئید پسیلافاگوس، کفشدوزک ها، و سن و کنه های شکارگر پسیل پسته، آبپاشی درختان و استفاده از سموم آفتکش مناسب توصیه می شود.

مبارزه با آفت پسیل پسته بدون سمپاشی

بررسی منظم درختان و شناسایی زود هنگام علائم آلودگی به پسیل می‌ تواند به کشاورزان کمک کند تا به موقع اقدام کنند و از گسترش آفت جلوگیری نمایند. پسیل پسته دشمنان طبیعی فراوانی دارد که در مرحله اول برای مبارزه با آفت پسیل پسته بدون سمپاشی می توان از حشراتی مانند کفشدوزک ها، سوسک ها، زنبورها و .. برای کنترل بیولوژیکی آفت پسیل پسته استفاده کرد. از بین بردن بقایای گیاهی و مواد زائد در باغ می تواند به کاهش پناهگاه های آفت کمک کند. جمع آوری و حذف برگ های آلوده می تواند باعث کاهش جمعیت آفات شود.

مبارزه شیمیایی با آفت پسیل پسته

استفاده از روغن ولک و صابون های حشره کش مثل دی اتانول آمید (پالیزین) که روی جمعیت دشمنان طبیعی پسیل، کم اثر یا بی اثر هستند، در کنترل پسیل پسته موثر می باشند. سم کنفیدور، نوعی سم عمومی است که می تواند بر روی پسیل پسته نیز موثر باشد. برای مبارزه شیمیایی با پسیل پسته می توانید از سمومی مانند مالاتیون، اسپیرودیکلوفن (انویدور)، هگزافلومورون (کنسالت) و استامی پراید استفاده کنید.

بهترین سم برای پسیل پسته

انتخاب بهترین سم برای پسیل پسته با توجه به میزان آفت، منطقه و دوره رشدی  پسته می باشد. بهتر است برای اطلاع از سم جدید پسیل پسته با کارشناسان فنی متخصص در ارتباط باشید. به طور مثال استفاده از سم دیازینون برای پسیل پسته منسوخ شده است. استفاده از سم کاراته برای پسیل پسته تاثیر زیادی نداشته و این سم بیشتر برای مبارزه با سن گندم موثر است. سم آبامکتین برای پسیل پسته تاثیر زیادی ندارد؛ این سم بیشتر برای سن گندم استفاده می شود. از سم افوریا نیز بیشتر برای مبارزه با مگس سفید یا سفید بالک استفاده می شود.

نکات مهم در مبارزه با آفت پسیل پسته

آفت پسیل پسته یکی از مهم ترین آفات باغات پسته در ایران است که می تواند ضررهای مالی زیادی را به کشاورزان وارد کند؛ پس بهتر است برای مبارزه با آن حتما با کارشناسان فنی مجرب در تماس باشید. برای مشاوره رایگان کشاورزی می توانید با شماره تماس 09175392010 در تماس باشید.

از استفاده از جوش شیرین برای پسیل پسته، جوهر نمک برای پسیل پسته و سرکه برای پسیل پسته اکیدا خودداری کنید. این موارد نه تنها با آفت پسیل معمولی پسته مبارزه نمی کند، بلکه باعث آسیب جدی به درختان پسته می شود. کنترل پسیل پسته با گوگرد نیز امکان پذیر نیست؛ اما این کود به عنوان اصلاح کننده عمل کرده و می تواند باعث افزایش مقاومت درخت نسبت به بیماری های گیاهی شود. سولوپتاس نیز می تواند باعث افزایش مقاومت این درخت نسبت به تنش های محیطی شود.

جمع بندی

آفت پسیل پسته یکی از رایجترین آفات درخت پسته در ایران است که هر ساله ضررهای مالی زیادی را به کشاورزان وارد می کند. تشخیص به موقع این آفت می تواند باعث کنترل ساده تر آن شود. با توجه به مقاومت این آفت در برابر بسیاری از سموم، بهتر است حتما برای انتخاب بهترین سم پسیل پسته با یک کارشناس فنی متخصص در ارتباط باشید. کارشناسان فنی اگری راز می توانند در این زمینه به شما کمک کنند.