عنصر روی در کشاورزی

مقدمه

عنصر روی (ZN) از عناصر ريزمغذي، نقش مهم در کشاورزی دارد كه جهت تشكيل و توليد ميوه مناسب با اندازه مطلوب آن مورد نياز است.وجود این عنصر برای سنتز اسید آمینه تریپوفان که در تولید اکسین دخالت دارد ضروری است، فقدان اکسین IAA که در اثر کمبود روی رخ می‌دهد باعث عدم رشد دیواره سلولی و کاهش جذب آب در گیاه می‌شود. روی به شکل کاتیون دو ظرفیتی Zn+2 جذب گیاه می‌شود.

نقش روی در گیاه

عنصر روی بصورت یون دو ظرفیتی به  وسیله ریشه ای در گیاه جذب می شود. عنصر روی نقش مهمی در کشاورزی و تنظیم باز بودن روزنه ها دارد، به این دلیل که این عنصر در نگهداری عنصر پتاسیم در سلولهای محافظ روزنه نقش دارد. این عنصر در بیوسنتز کلروفیل نیز مورد نیاز است و در سنتز تریپتوفان که یک پیش ماده سنتز هورمون اکسین است نقش دارد که این هورمون به تنظیم رشد و افزایش طول ساقه گیاهان کمک می کند. همچنین روی در متابولسیم نیتروژن در گیاه نیز مشارکت دارد. روی باعث افزایش مقاومت گیاه در برابر عفونت توسط عوامل بیماریزا می شود.

کمبود روی در گیاهان

کمبود روی بعنوان شایع ترین کمبود ریز مغذی در محصولات زراعی در سراسر جهان است که باعث کاهش عملکرد محصولات و کیفیت محصول می شود. زمانیکه که میزان روی کافی است، به راحتی از برگهای قدیمی به برگهای جوانتر منتقل می شود، در حالی که وقتی کمبود روی وجود دارد، حرکت روی از برگهای قدیمی به برگهای جوانتر به تأخیر می افتد. بنابراین، کمبود روی در ابتدا در برگهای میانی ظاهر می شود.

جهت شناسایی و تشخیص کمبود روی، خاک و گیاه باید آزمایش شود چون ممکن است سالها خاک و گیاه، کمبود روی بصورت پنهان داشته باشد بدون اینکه کشاورز متوجه کمبود عنصر روی شود. کمبود روی در بسیاری از محصولات زراعی، بخصوص غلات از جمله : برنج، گندم، ذرت و میوه و سبزیجات از جمله پنبه و کتان بیشترین حساسیت را نسبت به سایر گیاهان به کمبود روی دارند. همچنین کمبود روی در انگور و مرکبات در شمال و جنوب ایران نیز زیاد مشاهده شده است. بیش از 80 درصد خاک های زراعی در ایران کمبود روی دارند. علل اصلی کمبود روی در ایران وجود خاکهای آهکی با PH بالا، استفاده زیاد از کودهای فسفاته و غلظت بالای بی کربنات می باشد.

مرحله بعد از شناسایی و تشخیص خاکهای که دارای کمبود روی هستند، درمان کمبود این عنصر می باشد. بنابراین اولین اقدام حاصلخیزی خاک و ایجاد PH مناسب برای خاک می باشد همچنین پیشنهاد می شود که از گیاهان و سبزیجاتی کاشت شود مانند شبدر و یونجه که قدرت جذب روی بالا دارند. دومین اقدام استفاده از کودهای مناسب حاوی عنصر روی با اشکال مختلف می باشد. محلول پاشی سولفات روی، نیترات روی یا کلات شده از اشکال کودمی باشند. همچنین استفاده از کودهای کشاورزی مغذی، به ویژه فسفر می تواند کمبود عنصر روی را در گیاه جبران کند.

مهمترین علائم کمبود روی در گیاهان

1. کلروز-زرد شدن بین رگبرگ‌ها در برگ‌های جوان
2. ایجاد لکه‌های قهوه‌ای در برگ‌های بالا
3. کوتاه شدن میان گره‌ها و کوتاه شدن ارتفاع گیاه
4. برگ‌های تغییر شکل پیدا می کنند و کوچک می مانند
5. کاهش سبزینگی بین رگ برگها
6. ضعیف شدن جوانه‌ها که منجر به کاهش گل‌دهی و شاخه‌دهی می‌شود.
7. کمبود روی باعث تاخیر در باز شدن برگ و گلها
8. ریزش میوه
9. سرخشکیدگی و کاهش رشد گیاه
10. بدشکلی برگ ها

چه شرایطی در خاک منجر به کمبود روی می شود؟؟

1. مصرف سطح بالا کودهای فسفاتی در خاک
2. PH بالای خاک
3. آهکی بودن خاکها
4. دمای پایین خاک
5. شوری خاک و غلظت بالای نمک (خاک شور)
6. منیزیم بالا و یا بی کربنات
7. پایین بودن مواد آلی خاک

نحوه مصرف و بهترین زمان مصرف کود روی

کودهای کشاورزی حاوی عنصر روی را براساس نوع فرمولاسیون آنها می توان به صورت محلول پاشی برگی، مصرف خاکی، آغشته کردن بذور و یا تزریق کود در تنه درختان مصرف کرد. (کشت هیدروپونیک)

توصیه می شود ترکیباتی که به عنوان کود کشاورزی استفاده می شوند حاوی مقداری عنصر روی سوپر فسفات باشند همچنین از مونو آمونیوم فسفات (MAP) و دی آمونیوم فسفات (DAP) می باشد.

منابع کودی روی

منابع متعدد می تواند برای روی مناسب باشد از جمله می توان به سولفات روی (35%) اشاره کرد این ماده را می توان قبل ار کاشت پخش یا ترکیب کرد . سولفات روی جزء 5 کود ضروری برای گیاه می باشد.

نکته: هنگامی که از کودهای مایع استفاده می شود، می توان از ترکیب روی-آمونیاک (10%) برای تامین روی استفاده کرد. این ماده به راحتی با سایر کودهای مایع مخلوط می شود.

اکسید روی (78-80%) می تواند کمبود روی را برطرف کند.اما به شکل دانه می باشد که برای اصلاح موثر کمبود روی، اکسید روی باید کاملا آسیاب شود.

استفاده از کود مرغی نیز می تواند مقدار قابل توجهی روی به خاک اضافه کند.

پیشنهاد اگری راز

کمبود روی بعنوان شایع ترین کمبود ریز مغذی در محصولات در سراسر جهان است که باعث کاهش عملکرد محصولات و کیفیت محصول می شود بنابراین پیشنهاد تیم اگری راز به شما کشاورزان و باغداران عزیز ،استفاده اصولی از این کود می باشد تا درصد باروری محصولات زراعی و باغی شما بالا برود.

منابع

• مقاله: https://www.researchgate.net/publication/230464680_Zinc_in_Soils_and_Crop_Nutrition
• مقاله:  https://www.mdpi.com/2077-0472/10/9/396
• مقاله:https://www.pthorticulture.com/en/training-center/role-of-zinc-in-plant-culture/
• مقاله:https://nph.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-8137.2007.01996.x
• مقاله:https://extension.umn.edu/micro-and-secondary-macronutrients/zinc-crop-production
• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ،راز رویش ها**