آفات و بیماری های نخیلات یک تهدید بسیار جدی برای باغداران به حساب می آید. به همین منظور برای داشتن نخلی با کیفیت بسیار مهم است که شما در مورد گونه های مختلف آفات و بیماری های نخیلات به میزان کافی آگاهی داشته باشید. این مقاله به شما کمک می کند تا با شایع ترین آفات و بیماری های نخیلات و روش های مبارزه با آنها آشنا شوید. همچنین به منظور داشتن نخل باکیفیت و مبارزه با آفات بحث تغذیه درخت خرما و جلوگیری از آفتاب سوختگی هم اهمیت بسیاری دارد. به همین منظور در این مقاله به بررسی مهمترین آفات نخیلات با تمرکز بر روی میوه خرما در ایران می پردازیم و راه های مبارزه با آن ها را برای شما شرح خواهیم داد. 

برای مشاوره کشاورزی با شماره تماس 09175392010 در ارتباط باشید.

رایج ترین آفات نخیلات

درخت خرما در مناطق گرمسیر کشور ایران چون اهواز و دیگر شهر های جنوبی به خوبی رشد می کند. شاید شما تصور کنید که نخیلات نیاز به مراقبت خاصی ندارند؛ اما باید اشاره کرد که نخیلات نیز به منظور تولید میوه مرغوب نیاز به مراقبت دارند. علیرغم آنکه درخت خرما در مقایسه با بسیاری از گیاهان دیگر معمولا مشکلات، بیماری یا آفات زیادی ندارد، با این حال شناخت آفات و بیماری های نخیلات به شما کمک می کند هر ساله محصول بهتر و باکیفیت تری برداشت کنید. به منظور آشنایی شما با انواع آفات رایج بین درختان خرما به چند نمونه از این آفت ها و روش های مبارزه با آن ها اشاره می کنیم.

آفت سرخرطومی حنایی خرما

آفت سرخرطومی حنایی خرما (Rhynchophorus ferrugineus), یکی از خطرناک ترین آفات رایج درختان خرما  آفت سوسک سرخرطومی حنایی است. خسارت اصلی این آفت در مراحل لاروی به درختان وارد می شود. لاروها با نفوذ به تنه نخل، از دستجات آوندی، جوانه مرکزی، غلاف های تازه و لیفی نشده تغذیه و کانال هایی در جهات مختلف (بالا و پایین) در تنه ایجاد می کنند.

کنترل آفت سرخرطومی حنایی خرما

برای کنترل این آفت باید از تلفیق روش ها استفاده شود:

• اقدامات پیشگیرانه و قرنطینه ای
• روش های زراعی
• شکار انبوه آفت با استفاده از تله های فرمونی
• کنترل شیمیایی

آفت کنه تارعنکبوتی خرما

آفت تار عنکبوتی (olygonychus afrasiaticus), از نخل‌ ها تغذیه می‌ کند، به این صورت که ابتدا  لکه‌ های زرد رنگ روی برگ ها ایجاد می کند و زمانی که آفت پیش روی می کند و تمام قسمت های برگ را می گیرد،  برگ ها کم کم  تغییر  رنگ می دهند و آفت به صورت تارهایی روی سطح زیرین برگ ها را می پوشاند و این تارها باعث جذب گرد و غبار به تار شده و دریافت نور و هوا را برای فتوسنتز در درخت مختل می کند.

مبارزه با آفت کنه تار عنکبوتی خرما

به منظور پیشگیری از شیوع این نوع آفت، نخل را با روغن باغبانی یا صابون حشره‌ کش یا کنه‌ کش ضد عفونی کنید. همچنین این روش به شما کمک می کند تا آفت به نخل های سالم دیگر منتقل نشود.

زنجرک خرما

زنجرک خرما که با نام علمی (Ommatissus lybicus) شناخته می شود در گذشته بیشتر در کشورهای مصر، عراق و لیبی مشاهده می شد؛ ولی  همسو با واردات، گونه های مختلف بیماری به دیگر کشور ها نیز انتقال پیدا کرد. آفت زنجیرک خرما شامل دو نوع آفت نر و ماده می شود که هر کدام به لحاظ ظاهری با دیگری تفاوت دارد. فعالیت این آفت به گونه ای است که ابتدا حفره هایی زنجیره وار روی رگبرگ ها ایجاد می کند و بعد از خارج کردن خاک اره تخم خود را در آن فرو می کند. در این شرایط قسمت های آسیب دیده توسط این نوع آفت دیگر توانایی تولید شیره را ندارند و بافت مرده به حساب می آیند.

مبارزه با آفت زنجرک خرما

برای کنترل این آفت باید از تلفیق روش ها استفاده شود:

1- اقدامات پیشگیرانه و قرنطینه ای

2- روش های زراعی

3- شکار انبوه آفت با استفاده از تله های فرمونی

4- کنترل شیمیایی

آفت سپردار سفید خرما

آفت سپردار سفید خرما (Parlatoria blanchardi), یکی از مخرب ترین آفات نخیلات می باشد و غالبا نخل های زینتی و جوان مورد حمله این نوع آفت قرار می گیرند. بیشترین قسمتی که با حمله این آفت آسیب می بیند برگ ها می باشد؛ به طوری که ابتدا برگ ها زرد شده، سپس به طور تدریجی ضعیف شده و درخت شادابی خود را از دست می دهد.

✅ سمپاشی یکی از روش های موثر در کنترل آفت سپردار سفید است.

آفت سوسک کرگدنی

آفت سوسک کرگدنی (Oryctes elegans), بیشترین فعالیت را در قسمت تنه درخت دارد. در واقع  این آفت با ایجاد سوراخ و منافذ روی تنه نخل ابتدا در این قسمت تخم ریزی می کند و  تغذیه خود را آغاز می کند. این نوع آفت فصل زمستان را به صورت لارو به سر می برد و با شروع فصل بهار فعالیت این آفت هم آغاز می شود. جالب است بدانید که بافت های پوسیده درخت محل تجمع این نوع آفت نیست؛ بلکه تنه سالم درخت را مورد هدف قرار می دهد و افزایش دما روند رشد این آفت را دو چندان می کند.

✅ از جمله روش های کنترل آن نیز، هرس به موقع و اصولی درختان و تغذیه مناسب با کود های مناسب است.

آفت شب پره هندی درخت خرما

آفت شب پره هندی (Plodia interpunctella) انبار خرما را مورد حمله قرار می دهد. البته این امر تا حدود زیادی به شیوه انبارداری شما بستگی دارد. اگر محیط انبار مرطوب یا نمناک باشد آفت شب پره هندی به سرعت در این مکان تجمع کرده و ابتدا درون خرماهایی که لک یا زخم  دارند نفوذ کرده  و بعد از سوراخ کردن هسته خرما شروع به تخم ریزی می کند.

✅ روش های موثر در کنترل این نوع آفت ضدعفونی کردن انبار خرما است.

کرم میوه خوار خرما

کرم میوه خوار خرما (Lep. Cosmopterigidae), را با نام  تنک کننده میوه خرما می شناسند؛ زیرا از میوه خرما تغذیه می کند. محل تجمع این نوع آفت میوه های نارسی است که پای درخت خرما ریخته می شوند.

✅ یکی از روش های بسیار موثر در کنترل آفت کرم میوه خوار خرما جمع آوری میوه های کال از پای درختان خرما است.

کرم گرده خوار خرما

کرم گرده خوار  (htjhArenipses sabella), یکی از آفات رایج در بین درختان خرما است که امروزه بیشتر مناطقی که زیر کشت خرما هستند از این آفت به عنوان یک تهدید یاد می کنند. این آفت زمستان را به صورت لارو سپری می کند و با شروع فصل بهار و بیدار شدن درخت فعالیت خود را آغاز می کند. به طوری که گل های خرما را مورد هدف قرار داده و از آن تغذیه می کند. البته میوه های جوان نیز از دست این آفت در امان نیستند.

کنترل گرده خوار

بهترین زمان مقابله با این نوع آفت زمان تخم ریزی آن می باشد. تمام روش هایی که برای کنترل آفات درخت خرما به کار برده می شوند برای این نوع آفت نیز می تواند موثر باشد.

آفت سوسک چوبخوار

چرخه زندگی آفت سوسک چوبخوار (Melanophila picta) به سه مرحله تخم، لارو و شفیره تقسیم می شود. این آفت با شروع فصل بهار فعالیت خود را آغاز می کند و با هدف قرار دادن قسمت تنه درخت و تغذیه از آن در مراحل ابتدایی فعالیت خود، منجر به ضعیف شدن تدریجی درخت خرما  شده و کیفیت محصول را نیز کاهش خواهد داد.

کنترل آفت سوسک چوبخوار

سمپاشی و هرس به موقع از روش های موثر در کنترل این نوع آفت می باشد. اگرچه توصیه می شود این نوع آفت در مرحله تخم ریزی مهار شود.

آفت کنه گرد آلود خرما

آفت کنه گردآلود خرما در مناطق جنوبی ایران در تابستان های گرم زمانی که میوه خرما خارک است مورد حمله قرار می دهد و از تمام قسمت های درخت تغذیه کرده و از بازار پسندی میوه کاسته می شود و خوشه ها حالت گرد و غبار به خود می گیرند که به آن کنه تار عنکبوتی نیز می گویند که اطلاعات کامل در قسمت های بالایی آماده است.

رایج ترین بیماری های نخیلات

در بین نخیلات علاوه بر آفات بسیار خطرناک،  بیماری های قارچی و فیزیولوژیک هم مشاهده می شود که چنانچه به مرحله کنترل نرسد آسیب و خسارت شدید وارد می کند. به همین منظور باغداران باید به اهمیت کسب آگاهی های لازم در زمینه  آفات و بیماری های  نخیلات توجه داشته باشند تا هر ساله محصول باکیفیت و پر بازدهی برداشت کنند. به منظور آشنایی هر چه بیشتر با این بیماری ها در این مقاله چند نمونه از رایج ترین بیماری های نخیلات را بررسی می کنیم.

 بیماری پوسیدگی گل آذین درخت خرما

عامل بیماری پوسیدگی گل آذین درخت خرما. Mauginiella scattae Cav از راسته Moniliales و رده قارچ های ناقص است. بیماری پوسیدگی گل آذین یا خامج خرما, که یکی از رایج ترین بیماری های نخیلات است. نخلستان ها بیشتر در فصول گرم سال در معرض این نوع بیماری قرار می گیرند. از جمله علائم بیماری پوسیدگی گل آذین, سوختگی برگ ها است و زمانی که بیماری پیش روی کرد جوانه ها را نیز درگیر کرده و رشد طبیعی نخل با مشکل مواجه خواهد شد.

✅ از جمله روش های مبارزه با بیماری گل آذین استفاده از قارچ کش می باشد.

عارضه آفتاب سوختگی میوه خرما

آفتاب سوختگی زمانی اتفاق می افتد که دما به شدت بالا و بیش از تحمل نخل باشد. این موضوع منجر می شود تا میوه دچار سوختگی شده و کیفیت خود را به عنوان میوه تازه از دست بدهد.

✅ برخی از باغداران در بخش هایی از روز سایه بان هایی را به منظور جلوگیری از تابش نور خورشید تعبیه می کنند که می تواند موثر باشد و استفاده از کودهای مناسب زیر نظر کارشناسان مجرب.

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه درخت خرما

پژمردگی و خشکیدگی خوشه درخت خرما ابتدا برگ های قدیمی تر را مورد هدف قرار داده، سپس به دنبال جوانه های جدیدتر می رود. ساقه های درخت خرما زمانی که درگیر بیماری پژمردگی می شوند توان خود را برای نگهداشتن میوه ها از دست می دهند. این امر موجب می شود تا میوه ها زودتر از موعد مشخص دچار ریزش شوند. در کل نوع فعالیت این بیماری به گونه ای است که ابتدا نخل های مسن تر را مورد حمله قرار داده  و تا جایی پیش می رود که کل تاج درخت از بین می رود. جالب است بدانید آلودگی در زمان گرده افشانی به راحتی قابل انتقال است.

✅ بهترین راه مبارزه با پژمردگی و خشکیدگی خوشه درخت خرما استفاده از ارقام مقاوم، از بین بردن بافت های آلوده، هرس کردن و ضدعفونی کردن محل هرس و نیز ابزارهای هرس می باشد.

بلایت یا سوختگی برگ درخت خرما

یکی از عفونت های رایج در بین درختان خرما عفونت لکه برگی یا بلایت می باشد. این نوع بیماری در بین بیماری های نخیلات از همه بیشتر شایع است و از طریق انواع قارچ ها و برخی از باکتری ها  بسیاری از نخیلات را درگیر می کند. روشی که آفت بلایت در پیش می گیرد به این صورت است که در ابتدا دایره های کوچکی به شکل لکه هایی قهوه ای رنگ روی برگ ایجاد می کند که  در مراحل مختلف رشد اندازه آنها تغییر می کند. شایع ترین دلیل  ایجاد  بیماری بلایت، خیس شدن شاخ و برگ درختان خرما در زمان آبیاری است همچنین کمبود مواد مغذی نیز می تواند تاثیر گذار باشد. در این شرایط شما می توانید  از کودهای مخصوص نخل خرما استفاده کنید. البته استفاده از اسپری قارچ کش نیز در کنترل بیماری بلایت موثر است.

بیماری پوسیدگی قبل از برداشت خرما

یکی دیگر از بیماری های نخیلات بیماری پوسیدگی خرما است. همان طور که از نامش مشخص است به ترک های ایجاد شده روی پوست میوه خرما می گویند. این بیماری توسط یک نوع  قارچ به نام  Aspergillus ایجاد می شود که به دو صورت خود را نشان می دهد؛ به گونه ای که  ابتدا لکه هایی کوچک روی پوست ایجاد می کند و متناسب با رشد و رسیدگی میوه لکه ها نیز بزرگ تر شده و سطح میوه را دربر میگیرد. از پیامدهای منفی این بیماری این است که از کیفیت نهایی محصول کم می کند.

✅ هرس به موقع، استفاده از پوشش جهت حفاظت از باران و سمپاشی از جمله روش های کنترل این بیماری می باشد.

بیماری زگیل سیاه خرما

رطوبت هوا منجر به بیماری زگیل سیاه خرما می شود و کشورهای به شدت گرم  بیشتر مستعد ظهور این بیماری هستند. عامل این بیماری یک نوع قارچ با نامGraphiola phoenicis است. این نوع بیماری  تاثیر خود را روی کیفیت محصول می گذارد.

✅ به منظور جلوگیری از  بیماری زگیل سیاه خرما  بهتر است هرس درختان به موقع انجام گیرد و شاخ و برگ اضافی نیز بعد از هرس  سوزانده شود. البته کاهش رطوبت باغ نیز در درمان این بیماری موثر است.

بیماری لکه برگی

بیماری لکه برگی نوعی از بیماری های درخت خرما می باشد و در انواع نخیلات دیده می‌ شود. عامل ایجاد کننده این بیماری یک قارچ بنام  Sylindrocladiom sp یا Calonectria sp می باشد و در اثر آبیاری زیاد بر روی ساقه‌های گیاهان چوبی و زینتی ونیز محصولات باغی کشاورزی ایجاد می شود. کالونکتریا می تواند باعث مرگ گیاهچه و نهال‌های نخل شود، شروع این بیماری از یک نقطه قهوه‌ای رنگ روی برگ آغاز می شود، همسو با پیشرفت بیماری، نقاط قهوه ای رنگ روی برگ بزرگ تر و پراکنده تر می شوند. جالب است بدانید در واقع علت اصلی بروز این بیماری در نخل ها کمبود مواد غذایی است. به این صورت که کمبود پتاسیم در برگ های مسن و کمبود منیزیم در برگ های جدید سبب ایجاد لکه های برگی می شود و کم کم به این بیماری قارچی تبدیل می شود.

✅ جهت پیشگیری از این بیماری باید از کودهای پتاسیم بالا و منیزیم بالا استفاده شود و به منظور درمان آن باید ابتدا بافت آلوده برگ حذف گردد و سپس از قارچ کش های wp استفاده کرد.

توصیه کودی

توصیه ما برای کنترل بیماری های قارچی و باکتریایی بعد از رعایت اقدامات زراعی, مکانیکی و … به صورت تلفیقی استفاده از محصولاتی است که خاصیت سمی و کودی دارند. از جمله محصولات پیشنهادی کود سمی به نام فسفیت پتاسیم می باشد.

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ، راز رویش ها**