کودها در کشاورزی با عناوین متفاوتی شناخته می شوند که هر کدام قابلیت و عملکرد خاص خود را دارند و به منظور هدف خاصی از آن ها استفاده می شود. یکی از کودهایی که در اغلب کشت و کارها مورد استفاده قرار می گیرند، کود های محرک رشد هستند. گاهی اوقات میزان عناصر غذایی موجود در خاک به میزانی نیست که گیاه بتواند رشد متناسب و قابل قبولی داشته باشد؛ از این رو می توان از کودهای محرک رشد استفاده کرد. در ادامه به مطالعه کود محرک رشد در کشاورزی می پردازیم.

کود محرک رشد چیست؟

همانطور که از اسم کود محرک رشد مشخص است، این کود به رشد انفجاری گیاهان و افزایش فعالیت های رشدی در آن ها کمک می کند. به کودهای محرک رشد، کود معجزه گر رشد نیز می گویند. در واقع کودهای محرک رشد، یک ترکیب آلی هستند که مواد غذایی که گیاه در مراحل رشدی به خصوص در مراحل ابتدایی رشد نیاز دارد را در اختیار گیاه قرار می دهند و باعث می شوند که مواد غذایی به آسان ترین فرم قابل جذب برای گیاه تبدیل شوند. این کودها از آمینو اسیدها، آنزیم ها، هورمون ها، فولویک و هیومیک اسید و مقداری جلبک دریایی تشکیل شده است. کود محرک رشد بر اساس مراحل مختلف رشدی گیاه به 3 دسته تقسیم می شود که شامل کود محرک رشد رویشی، کود محرک رشد ریشه و کود محرک رشد زایشی است.

مزایای استفاده از کود محرک رشد

کود محرک رشد فواید و کاربردهای بسیاری در کشاورزی دارد و با استفاده از آن ها می توان کیفیت و کمیت محصول را افزایش دارد. در واقع این کود به جذب بیشتر عناصر توسط گیاه کمک می کند و می تواند به قدرت رشد رویشی و زایشی گیاه منجر شود. از دیگر مزایای این کود می توان به تحریک گل انگیزی و افزایش تشکیل میوه، ایجاد هم رسی و یک اندازه بودن میوه، تسریع در رشد و رسیدگی محصول، ایجاد سبزینگی و عدم پژمردگی برگ ها و عدم ایجاد تنش و افزایش مقاومت گیاه اشاره کرد. کودهای محرک رشد می توانند در تنظیم فعالیت های فیزیولوژیکی گیاه نقش داشته باشند. به طوری که در فرایند بهبود جذب نور توسط برگ، تنظیم میزان آب دریافتی گیاه و سیستم تنفسی و فتوسنتزی آن ها نقش بسیار پررنگی را ایفا می کنند.

برخی از کودهای محرک رشد حاوی هورمون هایی هستند که در افزایش تاثیرگذاری کود، بسیار موثرند. این هورمون ها که شامل هورمون اکسین، جیبرلین و سیتوکینین هستند در برخی از کودهای مایع نیز یافت می شوند. عملکرد این هورمون ها باعث تنظیم فعالیت سلولی، تقسیم و افزایش سلول، افزایش جوانه زنی و رشد بهینه و مفید گیاه می شود.

انواع کود محرک رشد

کودهای محرک رشد انواع مختلفی دارند که در رشد سریع گیاه بسیار موثرند. در واقع عناصری که به عنوان کود محرک رشد شناخته می شوند، شامل موارد زیر هستند:

کودهای زیستی

کودهای زیستی یا کودهای بیولوژیک، در واقع کودهایی هستند که از مواد طبیعی و مفید خاک تشکیل شده اند. این نوع کودها از میکروارگانیسم های مفید خاک زی و همزیست مثل باکتری ها، قارچ ها و جلبک های سبز آبی تشکیل می شوند. این میکروارگانیسم ها می توانند در پخش مواد غذایی و عدم تجمع مواد در خاک موثر باشند و عناصر را در دسترس گیاه قرار دهند. همین امر سبب می شود که گیاه رشد متناسبی داشته باشد.

کودهای نیتروژنه

کودهای حاوی نیتروژن یکی از بهترین کودهای محرک رشد هستند. کود نیتروژنه باید طبق زمان بندی درست و معینی استفاده شود که بتواند در رشد گیاه اثرگذار باشد. یکی از بهترین مراحل مصرف کود نیتروژنه قبل از مرحله زایشی گیاه است. اگر این کود به موقع مصرف نشود، می تواند اثرگذاری خیلی کمی بر روی گیاه داشته و یا موجب آسیب به گیاهان شود.

کودهای حاوی جلبک دریایی

یکی دیگر از کودهای موثر در رشد گیاهان، کودهای جلبک های دریایی هستند. این کودها نه تنها در رشد گیاه بسیار موثر هستند؛ بلکه در رفع تنش ها و افزایش مقاومت گیاه در برابر عوامل استرس زای محیطی نیز موثرند. جلبک های دریایی برگرفته از مواد طبیعی هستند که می توانند در همه محصولات کشاورزی و حتی گیاهان آپارتمانی جهت افزایش و پهن شدن سطح برگ مورد استفاده قرار بگیرند.

کودهای آهن

یکی دیگر از عناصر کم تحرک مورد نیاز برای گیاهان کود آهن است. این عنصر تاثیر مستقیمی در تامین فتوسنتز گیاه دارد. آهن یکی از عناصر بسیار مهم در گیاهان می باشد. کمبود آهن نه تنها موجب تغییر رنگ در برگ ها می شود، بلکه در فرایندهای آنزیمی گیاه نیز نقش مهمی دارد. توصیه می شود از این عنصر در فصل رشد و با توجه به نوع گیاه کشت شده استفاده کرد.

جمع بندی

خاک ها و بستر کشت گیاهان دارای مواد غذایی برای رشد و فعالیت گیاهان هستند؛ اما در برخی از مواردی که خاک توانایی انتقال عناصر به گیاه را ندارد و یا ضعف عناصر غذایی دارد، می توان از کودهای محرک رشد استفاده کرد که نه تنها در اصلاح خاک موثر هستند، بلکه به رشد گیاه نیز کمک می کنند.