گندم یکی از مهم ترین غلات دانه ریز است که تولید آن در ایران در سال 2024 به حدود ۱۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تن می رسد و درجایگاه یازدهمین تولیدکننده بزرگ گندم دنیا در این سال قرار خواهد گرفت. از این رو گندم محصولی ارزشمند به شمار می رود و باید با استفاده از بهترین سموم علف کش گندم آن را در برابر انواع علف هرز گندم محافظت نمود. در این مقاله قصد داریم که به بررسی بهترین سم علف کش گندم بپردازیم.

علف های هرز گندم

علف‌های هرز در مزارع گندم می ‌توانند به ‌شدت بر کیفیت و کمیت محصول اثر بگذارند. علف های هرز گندم رقابت شدیدی بر سر استفاده از منابع حیاتی مانند نور، آب و مواد غذایی با محصول دارند که مانع رشد 70 درصدی آن می شوند. مهم‌ ترین علف‌ های هرز که با سم علف کش گندم می توان آن ها را کنترل نمود شامل یولاف وحشی، جو وحشی یا جو موشی، جودره، خردل وحشی، چاودار وحشی، خونی واش، علف پشمکی، پنیرک، پیچک صحرایی، خاکشیر، خاکشیر تلخ، کیسه کشیش و… هستند. علف ‌های هرز گندم به دو دسته کلی یک ساله و چند ساله تقسیم می‌ شوند و مشخصات آن ها شامل موارد زیر است:

• علف هرز یک ساله گندم به مدت یک سال عمر می کند و ریشه هایی سطحی دارند و از این رو خسارت کم تری نسبت به علف های هرز چند ساله وارد می کنند.
• علف هرز چند ساله گندم به مدت چندین سال در زمین باقی می ماند و ریشه هایی عمقی داشته و زمان بیشتری می تواند به محصول خسارت وارد کند.

علف هرز یک ساله گندم

علف های هرز یک ساله گندم دوره زندگی کمتر از یک سال دارند و شیوه تکثیر آن ها عموما توسط بذر صورت می گیرد. دوره زندگی آن ها به حدود 9 ماه می رسد و در مناطق خشک برخی از آن ها از رویش تا بذردهی حدود 6 هفته عمر می کنند. علف های هرز یک ساله گندم از زمان رویش به دو گروه زیر تقسیم بندی می شوند:

• علف هرز یک ساله زمستانه گندم در پاییز قبل از سرما و یا اواخر زمستان جوانه می زنند. این علف ها دوره سرما را به حالت روزت به سر برده و در بهار گل داده و از بین می روند و بقیه سال را به صورت بذر هستند. مانند یولاف وحشی، تربچه وحشی و اغلب گیاهان خانواده شب بو
• علف هرز یک ساله تابستانه گندم گیاهانی هستند که بعد از گرم شدن هوا از اوایل تا اواخر بهار جوانه زده و در تابستان بعد از گلدهی از بین می روند و زمستان را به صورت بذر به سر می برند. مثل تاج خروس و تاجریزی

کنترل شیمیایی علف هرز گندم

علف های هرز در گندم از نظر ساختار فیزیولوژی به دو حالت علف هرز پهن برگ گندم و علف هرز باریک برگ گندم تقسیم می شوند که سموم علف کش گندم متفاوتی می تواند آنها را کنترل کند.

سم اختصاصی علف کش باریک برگ گندم

بیشتر علف‌ های هرز باریک برگ مزارع گندم از تیره گرامینه هستند که در طول مراحل رشد شباهت زیادی به گندم دارند . مهم ترین علف هرز باریک برگ گندم شامل یولاف وحشی، علف خونی، چچم، دم روباهی کشیده، جوموشی، علف پشمکی و چاودار است.یکی از سموم علف کش باریک برگ گندم، سم کلودینافوپ پروپارژیل با نام تجاری تاپیک است. سم تاپیک یک علف کش انتخابی، سیستمیک و پس رویشی از گروه اریلوکسی فنوکسی پروپیکونید اسید هاست و برای علف هرز باریک برگ یکساله گندم مصرف می شود. سم پاشی سم تاپیک زمانی است که علف های هرز در مرحله 3 تا 6 برگی هستند و میانگین درجه هوا کمتر از 7 درجه سانتی گراد نباشد و به میزان 1 – 0.08 لیتر در هکتار بسته به نوع علف هرز و مرحله رویشی آن ها می توان مصرف کرد. سایر مواردی که می توان به عنوان سم علف کش باریک برگ گندم نام برد شامل سم پوماسوپر، سم آکسیال، سم سافیکس، سم آتلانتیس و… می باشند که می توانند بر روی کاهش رشد علف هرز موثر باشند.

سم علف کش پهن برگ گندم

علف هرز پهن برگ گندم معمولا دارای برگ ‌های پهن‌ تری نسبت به خود گیاه گندم هستند و به دلیل رقابت برای نور، آب و مواد مغذی، باعث کاهش عملکرد مزارع گندم می‌ شوند و به دو دسته علف ‌های هرز یکساله و دائمی تقسیم می ‌شود.

• مهم ترین علف هرز یک ساله پهن برگ گندم شامل کیسه کشیش، خردل وحشی، گندمک، میاگرام، شلمی، ازمک، شقایق، خاکشیر و ماشک می شود.
• مهم ترین علف هرز پهن برگ دائمی شامل شیرین بیان، خارشتر، تلخه و پیچک صحرایی می شود.

کنترل شیمیایی علف هرز پهن برگ گندم

یک نمونه از مهم ترین سم پهن برگ کش گندم، که می توان با آن به خوبی مدیریت علف های هرز مزارع گندم را در دست داشت، سم تری بنورون متیل با نام تجاری گرانستار است. سم گرانستار یک علف کش انتخابی، سیستمیک و از گروه سولفونیل اوره ها است که از طریق ممانعت از بیوسنتز اسیدهای آمینه ضروری والین و ایزولوسین مانع تقسیم سلولی می شود. این علف کش اثر ابقایی کوتاهی در خاک دارد. بهترین زمان مناسب مصرف سم گرانستار از اوایل پنجه زنی گندم و تا پایان پنجه زنی گندم ادامه دارد و می توان از آن استفاده نمود. میزان مصرف این سم برای علف هرز پهن برگ گندم، 20 – 10 گرم در هکتار در زمان 2 تا 4 برگی شدن علف هرز است. سایر مواردی که می توان به عنوان سم علف کش پهن برگ گندم نام برد شامل سم کروز، سم برموکسینیل، سم توفوردی و سم مت سولفورون متیل است.

از بین بردن علف هرز با گازوئیل

برخی از کشاورزان روش های مختلفی مانند وجین دستی را برای کنترل علف های هزر به کار می برند. این روش ها گاهی نه تنها به خوبی علف هرز را کنترل نمی کنند، بلکه باعث آسیب به گیاه، زمین زراعی و از همه مهم تر خود کشاورز می شوند. این روش های کنترل علف هرز شامل حذف علف هرز با وایتکس، حذف علف هرز با گازوئیل، حذف علف هرز با آتش و حذف علف هرز با آهک می شود. از بین بردن علف هرز با گازوئیل یک روش بسیار خطرناک و نامناسب است که طبق نظر کارشناسان فنی نباید از این روش استفاده شود؛ زیرا گازوئیل با نفوذ کردن به خاک، می تواند سبب کاهش خاصیت و حاصلخیزی بافت خاک و موجودات ریز و مکیروسکوپی مفید درون خاک شود. همچنین گازوئیل می ‌تواند در pH خاک تداخل ایجاد کند که این موضوع برای رشد و عملکرد گیاهان مضر است.

سم علف کش اختصاصی دو منظوره گندم

همانطور که در ابتدای مقاله به انواع سموم علف هرز گندم اشاره شد، علف های هرز گندم به دو حالت پهن برگ و باریک برگ تقسیم می شوند که هر کدام از این علف هرزها با سم اختصاصی خود کنترل می شوند. برخی از سموم شیمیایی بر هر دو حالت علف هرز تاثیر می گذارند و می توانند هم زمان هم علف هرز باریک برگ را کنترل کنند و هم علف هرز پهن برگ را به خوبی کنترل نمایند. از بهترین سموم دومنظوره علف کش گندم، می توانیم به سم اتلو با نام عمومی یدسولفورون متیل سدیم+مزوسولفورون متیل+دیفلوفنیکان+ایمن کننده نام برد. سم علف کش دو منظوره اتلو یک علف کش انتخابی و سیستمیک است که بهترین زمان مصرف آن در مزارع گندم، مرحله اول پنجه زنی  گندم و یا 4 – 2 برگی علف هرز می باشد و میزان مصرف آن 1.6 لیتر در هکتار است. برخی سموم دو منظوره دیگر که در کنترل علف هرز موثرند شامل سم آتلانتیس، سم آپیروس و… می  باشند.

نتیجه گیری

هر گیاهی که در جا و مکان نامناسب و اشتباهی بروید و باعث کاهش تغذیه و رشد محصول هدف شود را علف هرز می گویند. علف های هرز در گندم می تواند موجب کاهش تولید و تناژ محصول شود. بهتر است برای انتخاب بهترین سم علف کش گندم،  با کارشناسان فنی اگری راز در ارتباط باشید تا بتوانید در زمان مناسب از سم علف کش گندم استفاده نمایید و علف های هرز نسبت به سایر سموم مقاوم نشوند.