خیار گلخانه ای یکی از محصولات پر استفاده در ایران است که از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. کشت خیار در ایران بیشتر به صورت گلخانه ای انجام می شود؛ اما روش های دیگری مانند گلخانه هیدروپونیک خیار نیز طرفداران خود را دارد. در صورتی که تمامی شرایط ایده آل جهت رشد خیار گلخانه ای را در نظر بگیریم می توان گفت که خیار گلخانه ای یکی از پرسود ترین و و پربازده ترین محصولات در کشاورزی می باشد. در این مقاله قصد داریم به صفر تا صد کشت خیار گلخانه ای بپردازیم.

برای قیمت و خرید کود و سم کشاورزی با شماره تماس 09175392010 در ارتباط باشید.

کاشت خیار گلخانه ای

در کاشت خیار گلخانه ای باید به یک سری نکات اولیه و مهم توجه کرد. این نکات با توجه به نوع اقلیم هر منطقه، نوع کشت انتخابی (کشت خیار به صورت خاکی، کشت خیار به صورت هیدروپونیک) و رقم خیار انتخاب شده جهت کاشت، متفاوت است. در انتخاب رقم بذر خیار گلخانه‌ای باید نوع مرغوب، زود بازده، پر گل و یا کم گل و مقاوم را مد نظر قرار داد تا در نهایت بتواند درآمدی خوبی را برای گلخانه دار داشته باشد. همچنین جهت راه اندازی گلخانه خیار باید به نوع بافت خاک، میزان دما، درصد رطوبت و تجهیزات ضروری گلخانه توجه داشت.

مزایای کشت خیار گلخانه ای

• افزایش توان تولید در واحد سطح
• کم تر شدن حجم آب مصرفی
• توانایی تولید در اکثر فصول سال به خصوص در پاییز و زمستان
• تنظیم زمان کشت محصول با نیاز بازار که می تواند منجر به فروش به موقع و جلوگیری از فساد محصول شود.

مشخصات اولیه کشت خیار گلخانه ای

یکی از مهم ترین و ابتدایی ترین مراحلی که در کشت خیار گلخانه ای باید توجه ویژه به آن داشت انتخاب نوع و رقم بذر خیار است؛ زیرا نوع بذر محصول نهایی را شامل می شود. همانطور که ذکر شد اولین عامل تعیین کننده در کشت خیار گلخانه ای، نوع بذر خیار و زمان کاشت آن است. خیار را به طور کل در دو زمان می توان کشت کرد که شامل کشت بهاره و کشت پاییزه می شود. در کشت بهاره، بذرها در اواخر پاییز تا اوایل زمستان کشت شده و در بهار برداشت می شوند. امادر کشت پاییزه، بذرها در بهار کشت شده و در پاییز برداشت می شوند.

در واقع در کشت بهاره به دلیل این که برداشت محصول در فصل بهار صورت می گیرد، میزان نور دریافتی توسط گیاه بیشتر است و بوته توانایی و انرژی لازم جهت پر کردن گل و میوه را دارد. پس می توان برای این نوع از کشت از بذرهای پر گل جهت کشت استفاده کنید. همچنین در کشت پاییزه به این دلیل که در هنگام برداشت، مدت زمان و طول روز به تدریج کاهش پیدا می کند و میزان نور دریافتی توسط گیاه کم می‌شود، بوته ها انرژی و توانایی کافی جهت تولید میوه را نداشته و توصیه می شود و از بذر های میان گل و یا تک گل استفاده کنید.

انواع کشت در خیار گلخانه ای

کاشت خیار گلخانه ای به دو صورت انجام می شود. این دو مورد یکی به صورت مستقیم و دیگری به صورت غیر مستقیم (نشاء) است. هر کدام از آن ها در کنار مزایا، معایبی نیز دارند.

کاشت مستقیم خیار در خاک

در کشت مستقیم خیار گلخانه ای، ابتدا زمین و خاک گلخانه را ضدعفونی و آماده سازی گلخانه را انجام می دهیم. سپس روی خاک چاله های کوچکی مناسب بذر ایجاد کرده و بذر را درون آن می کاریم. یکی از معایب کشت مستقیم این است که بذر جهت رشد باید به دمای حدود 27 درجه سانتی گراد برسد. از این رو اگر دمای خاک پایین باشد به خصوص در فصل زمستان، جوانه زنی به تاخیر می افتد و می تواند راندمان کار را پایین بیاورد. از طرفی به دلیل گرم کردن خاک، هوای درون گلخانه نیز افزایش پیدا می کند و می تواند احتمال خراب شدن جوانه‌ها را داشته باشد. همچنین در کاشت مستقیم خیار امکان دارد تعداد بالایی از بذرها در خاک جوانه نزنند و مجدد نیاز به تکرار دوباره جهت کشت یا به اصطلاح واکاوی داشته باشند.

کاشت غیر مستقیم خیار گلخانه ای

کشت غیر مستقیم خیار گلخانه ای، به صورت نشاء کشت انجام می شود. در کشت خیار نشاء، باید مدتی قبل از زمان انتقال نشاء ها در گلخانه، آن ها را ضد عفونی کرد و نشاء ها عاری از بیماری باشند. زمان انتقال نشاء، خیار باید در مرحله 2 برگی حقیقی باشد. اگر دیرتر از این زمان کشت صورت بگیرد احتمال توقف یا کاهش رشد وجود دارد. یکی از معایبی که در این روش وجود دارد این است که به دلیل کوچک بودن سینی و محل کشت نشاء، امکان دارد ریشه‌ ها به خوبی رشد نکنند. در زمان انتقال نشاء باید مصرف کودها را جدی گرفت که می توان از کودهایی مانند آمینو اسید، هیومیک اسید و اکتیو روت در این زمان استفاده کرد.

افزایش رشد و باردهی خیار گلخانه ای

در زمان رشد بوته یکی از اقدامات بسیار مهم وصل کردن نخ ها جهت نگهداری بوته ها است. برای این کار باید نخ ها را آماده کرده و به قسمت بالایی بوته بسته و به سیم های بالای سقف گلخانه متصل کرد که از افتادگی بوته و ایجاد بیماری در اثر عدم تردد هوا جلوگیری کرد. یکی از نکات بسیار مهم در زمان بستن نخ ها به دور بوته، این است که نباید نخ ها به دور ساقه با محکی بسته شود. زیرا باعث شکستگی در بوته شده و می تواند باعث ایجاد بیماری و کاهش کیفیت محصول شود.

هرس در بوته خیار گلخانه ای در زمان و مراحل مختلفی صورت می گیرد. زمانی که بوته ها به میزان کافی رشد کرده و به سیم قیم می‌رسند، یکی از زمان های هرس برای برگ‌های پایینی و مسن بوته خیار گلخانه ای است. در زمانی که  برگ های پایینی نتوانند نور را دریافت کنند، انرژی خود را از برگ های دیگر تامین می کنند و این مورد باعث ضعف در گیاه می شود. بوته خیار گلخانه ای باید در حالت طبیعی در حدود 30 برگ داشته باشد. اگر تعداد برگ ها بیشتر شود، باید برگ ها را از قسمت پایین بوته هرس کرد. در مرحله رشد رویشی بوته خیار، برخی از کودهایی که بسیار مفید هستند شامل آمینواسید به همراه ریز مغذی ها، کود نیتروژن بالا مانند 10-10-30، کود اوره فسفات، کود های آلی همچون کود مایع مرغی و هیومیک ها مثل یومیک 18 می شوند.

نکات آبیاری در خیار گلخانه ای

برای آبیاری گلخانه بهتر است از سیستم تحت فشار به صورت قطره ای استفاده کنیم. بهترین نوع این روش استفاده از نوارهای آبیاری است که از هدر رفتن آب جلوگیری می کند. ریشه این محصول بر خلاف سایر محصولات همچون گوجه فرنگی، ریشه ضعیف تر و حساس تری دارد. به همین دلیل بوته خیار نسبت به برخی تنش ها به خصوص تنش آبی، حساسیت نشان داده و موجب خشک شدن آن می شود. از این رو اگر در زمان خشکی ریشه، بوته ها وارد مرحله گلدهی نشده اند، بهترین زمان آبیاری است تا بوته را برای گلدهی آماده کنیم. در غیر این صورت گل ها ضعیف بوده و میوه باکیفیت تولید نمی شود.

برخی کشاورزان بر این باورند که بعد از پایان مرحله 4 برگی، می توان یک حالت تشنگی را در گیاه ایجاد کرد که در زمان گلدهی، بوته تعداد گل بیشتری داشته باشد و بوته رشد بیشتری پیدا کند. توجه داشته باشید که به طور معمول بوته خیار از زمان 10 برگی به بعد شروع به گلدهی می‌کند. قبل از مرحله گلدهی از مصرف کودهایی که کمک به تشکیل گل باکیفیت می کنند همچون کود حاوی بر، روی و مولیبدن و… نباید غافل شد.

آفات و بیماری های مهم در خیار گلخانه ای

محصول خیار گلخانه ای همانند سایر محصولات در کشاورزی با بیماری ها و آفات درگیر می شوند. یک عامل مهم در بروز بیماری ها و آفات در خیار گلخانه ای، میزان و درصد رطوبت است. هرچه میزان رطوبت و عدم تناسب در آبیاری بیشتر باشد، بوته نسبت به بیماری و آفات مقاومت کمتری را نشان می دهد. بیماری ها و آفات مهم در خیار گلخانه ای شامل آفت سفید بالک، کنه ها، مگس مینوز و بیماری های مهم شامل بوته میری یا پژمردگی، سفیدک ها، موزاییک و آنتراکنوز می باشد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم.

آفت سفید بالک در خیار گلخانه ای

مگس سفید یا سفید بالک یکی از آفات مهم در گلخانه خیار است. این آفت از شیره‌ گیاه تغذیه کرده و می تواند تولید عسلک کند. این عسلک روی برگ‌ ها ترشح می شود که می تواند باعث بروز بیماری های قارچی شود. حضور عسلک ها نه تنها می تواند زمینه را برای ورود بیماری های قارچی فراهم کند، بلکه باعث تجمع مورچه نیز می شود. در پی تغذیه سفید بالک از شیره گیاهی، بوته ها به مرور زمان ضعیف می شوند و می تواند زردی برگ و در نهایت خشک شدن آن را به دنبال داشته باشد.

آفت کنه در خیار گلخانه ای

کنه ها انواع مختلفی دارند که معمولا کنه تارتن بیشترین خسارت را به بوته وارد می کند. این کنه ها با گرم شدن هوا تشدید شده و به بسیار از بوته های خیار خسارت وارد می کنند. اغلب کنه ها در سطح زیرین برگ ها حضور دارند. برخی از آن ها علائم مشخصی را به جای می گذارند مانند کنه تار عنکبوتی که تارهای ظریفی را به جا می گذارد. برگ های آسیب دیده دارای لکه های نقره ای مایل به زرد می شوند. در صورت گسترش پیدا کردن این کنه ها برگ ها زرد و خشک می شوند.

بیماری آنتراکنوز در خیار گلخانه ای

عامل بیماری آنتراکنوز colletotrichum orbiculare است که علائم آن در قسمت های مختلف گیاه دیده می شود. علائم آن به صورت لکه های آبسوخته و سبز کمرنگ ظاهر شده و به صورت دایره ای شکل و زاویه دار ایجاد می شود که در ابتدا قهوه ای رنگ و در نهایت خشک شده و می ریزد.

بیماری بوته میری در خیار گلخانه ای

عامل بیماری بوته میری در خیار گلخانه ای قارچ هایی همچون قارچ فیتوفترا، فوزاریوم، پیتیوم و رایزوکتونیا است. از علائم آن این است که گیاه بر روی زمین از قسمت طوقه می افتد و به مرور از بین می رود. به همین دلیل به آن بوته میری می گویند. این بیماری عمدتا از طریق بذر و آب آلوده انتشار پیدا می کند.

جمع بندی

محصول خیار گلخانه ای، در شرایط و موارد نرمال در کشت می تواند بیشترین سود را داشته باشد. اما قبل از هر چیز باید به برنامه کودی خیار گلخانه ای و شرایط نگهداری و پرورش آن در گلخانه توجه ویژه ای داشته باشید؛ چرا که در کیفیت و عملکرد محصول و بازار پسندی آن ها تاثیر مستقیمی دارد.