سم در کشاورزی یکی از مواردی است که به کشاورزان کمک می کند تا بتوانند گیاهان و محصول کشت شده خود را در برابر آفات و بیماری های کشاورزی حفظ کنند. مصرف هر سم در کشاورزی اثرات و ماندگاری هایی در محصولات دارد که باید دوره کارنس هر سم را رعایت کرد. در این مقاله به مطالعه دوره کارنس سموم در کشاورزی می پردازیم.

تاریخچه مصرف سموم کشاورزی

همانطور که ذکر شد سموم در کشاورزی مواد شیمیایی هستند برای جلوگیری و از بین بردن و دفع  یا کاهش هرگونه آفتی مورد استفاده قرار می گیرند. در واقع سموم، هر عاملی را که بر کاهش تولید محصول اثرگذار است را کنترل می کند و شامل سموم حشره کش، سموم علف کش، سموم قارچ کش، سموم باکتری و نماتد کش و سموم حلزون کش هستند. بیشترین میزان مصرف سم در کشاورزی شامل سموم حشره کش، قارچ کش و علف کش است و یکی از قدیمی ترین موادی که در مصر باستان برای کنترل قارچ ها بر روی گندم و جو استفاده شد، گوگرد پودری است. در واقع از سموم دفع آفات در کشاورزی از گذشته رایج بوده و پس از جنگ جهانی دوم مصرف آن متداول شد و امروزه سالانه حدودا ۳.۲ میلیون تن سموم دفع آفات استفاده می شود.

دوره کارنس سموم چیست؟

یکی از اصطلاحات مهم و درج شده بر روی هر قوطی یا پاکت سم، دوره کارنس آن سم است. دوره کارنس سموم یا دوره ماندگاری به معنی مدت زمانی است که پس از سم پاشی، سم در گیاه باقی می ماند و باید بعد از اتمام زمان ذکر شده، محصول برداشت شود ( مدت زمانی که میزان سم در محصول به حد مجاز می رسد). دوره کارنس هر سم با توجه به نوع سم و یا نوع فرمولاسیون آن متفاوت است. رعایت این دوره به خصوص برای محصولاتی که تازه مصرف می شوند اهمیت زیادی دارد؛ زیرا اگر زودتر از اتمام کارنس برداشت شود، سم درون محصول باقی مانده و می تواند خطراتی را برای انسان داشته باشد (مثلا اگر دوره کارنس یک سم 15 روز است نباید بعد از گذشت 10 روز آن را برداشت کرد)

مضرات عدم رعایت دوره کارنس سموم

مصرف سموم کشاورزی در کنترل آفات و بیماری ها بسیار اثرگذار است؛ اما نکاتی مثل عدم رعایت دوره کارنس می تواند عواقب جبران ناپذیری را داشته باشد. زیرا باقیمانده سموم موجود در محصولات در اثر بلع موجب تجمع در معده و کبد شده و می تواند منجر به بروز بیماری‌ های خطرناکی شود. سموم می توانند بر روی طعم برخی از میوه‌ ها و سبزیجات اثر گذار باشد. از طرفی رعایت PHI موجب اثرگذاری سموم روی آفات می‌ شود و در کاهش مصرف سم نیز موثر است.

مقادیر باقی مانده مجاز سموم

همانطور که ذکر شد دوره کارنس یا زمان قبل از برداشت (PHI) در سم‌ های مختلف متفاوت است که با علامت PHI مشخص می شود و این دوره براساس مدت زمان دو نوع کوتاه مدت (1 تا 5 روز) و بلند مدت (به مدت 30 روز و یا بیشتر) است که این دوره به پارامتری به نام MRL بستگی دارد.

مفهوم MRL چیست؟

 به میزان و حد مجاز باقی مانده سموم کشاورزی بر روی محصول MRL می گویند. مقدار MRL برای مصرف ‌کننده خطری ندارد و مقدار آن تحت شرایط مختلفی قرار می گیرد که شامل رشد محصول، میکروارگانیسم‌ های گیاهان، شرایط محیطی و خاک می شود. از این رو این دوره باید زمان کافی و زیادی را داشته باشد که بقایای سموم در محصولات کشاورزی به سطح حداقلی آن برسد.  

مفهوم REI چیست؟

در واقع REI  مدت زمانی است که بعد از استفاده از یک سم، شرایط حضور در منطقه استفاده شده محدود می شود (چیزی شبیه به قرنطینه). این امر به این دلیل است که با حضور کارگران و افراد به آن منطقه دیگر به اندازه ای نباشد که برای سلامتی آن ها مضر باشد.

دوره کارنس برخی از سموم

نتیجه گیری

مصرف سموم یکی از مهم ترین مواردی است که به کشاورزان برای کنترل آفات و بیماری ها علف های هرز کمک می کند. اما مصرف بی رویه ی سم و عدم رعایت نکاتی همچون دوره کارنس سبب بر هم زدن چرخه طبیعت شده و همین امر می تواند سلامت انسان را مختل کند و محیط زیست را از بین ببرد. پس با رعایت نکات مهم در زمان مصرف سم و کود می توان از مسمویت جلوگیری کرده و ضمن تولید بیشتر، کشاورزی را به درستی پیش برد.