سلام محصول ضد شوری ایرانی چی دارید ؟

سلام وقتتون بخیر تریتاسول PHگارد پرهام که یکی از موثرترین عوامل در حاصلخیزی خاک،اسیدی یا قلیایی بودن آن است

بیماری‌های فیزیولوژیکی (غیر مسری) در گیاهان

AGRIraz .co

سه‌شنبه 28 دی 1400

0 دیدگاه

371 کاربر

دانش مقدماتی

6 دقیـــقه مطالعه

بیماری‌های فیزیولوژیکی (غیر مسری) در گیاهان

مقدمه

گیاهی که ما با جان و دل می‌کاریم، همیشه تحت شرایط مطلوبی رشد نخواهد کرد. اگر بخواهیم گیاه را به نوزاد انسان تشبیه کنیم، کاملا می‌توان لمس کرد که گیاه تا چه حد مانند نوزاد انسان حساس و آسیب‌پذیر است و کوچک‌ترین بیماری و آفتی می‌تواند به سیر پرورش ایده‌آل و سلامت آن آسیب وارد کند. بیماری‌های فیزیولوژیکی (غیر مسری) گیاهان، دسته‌ای از این بیماری‌های مرسوم گیاهی هستند که می‌توانند سلامت گیاه شما را به خطر بیندازند؛ در مواقعی باعث خرابی و فساد گیاه شوند و حتی به شما نیز خسارت وارد کنند.

چرا و چگونه؟ این مقاله در رابطه با بیماری‌های فیزیولوژیکی گیاهان با شما بحث خواهد کرد.

بیماری فیزیولوژیکی (غیر مسری) چیست؟

بیماری‌‌های فیزیولوژیکی گیاهان در مواردی رخ می‌دهد که حاصل این بیماری یک انگل یا عامل پارازیت نباشد. این نوع بیماری‌ها در اصل غیر مسری یا غیر واگیردار هستند؛ اما با توجه به میزان نفوذ میکروب در گیاهان، می‌تواند باعث وارد آمدن خسارت به کشاورز و محصولات شود.

عامل ایجاد این گونه بیماری‌ها را معمولا حاصل از عوامل غیر پاتوژنیک هم می‌نامند. این عوامل غیرپاتوژنیک را می‌توان به عنوان مثال نور کم و ضعیف، آب و هوای نامناسب، نشت مقادیر زیادی از آب و ورود آن به بستر گیاهی، انواع فیتوتوکسیک‌ها یا مسموم‌کنندگان گیاهی، کمبود مواد مغذی ،حشره کش ها ، شوری ، استرس آبی ، اسیدیته ، خسارت آفت کش ها ،آفتاب سوختگی و… دانست. چنین عواملی به طور مستقیم بر روی رشد گیاه تاثیر می‌گذارند و موجب ایجاد اختلال در رشد آن می‌شود. مثال نوزاد را به یاد آورید. آیا اگر شرایط پیرامون نوزاد مناسب نباشد یا مواد مورد نیاز وی به موقع به او نرسد؛ آیا نوزاد می‌تواند درست مانند سایر نوزادان رشد ایده‌آلی را تجربه کند؟ مسلما خیر!

اختلالات فیزیولوژیکی معمولا یک بیماری خطاب می‌شوند، اما می‌تواند با یک‌سری اقدامات پیشگیرانه یا محتاطانه، از بروز آن جلوگیری کرد یا مانع گسترش آن شد. در ادامه بیشتر با انواع بیماری‌های فیزیولوژیکی گیاهان آشنا می‌شویم و با لنزی دقیق‌تر به آن نگاه خواهیم کرد.

چرا این نوع بیماری‌ها غیر مسری هستند؟

چرا که فاکتور یا عامل ایجاد کننده‌ی این بیماری، غیرزنده یا Abiotic می‌باشد؛ این نوع بیماری‌ها مسری و واگیردار نیستند.

بیماری‌های فیزیولوژیکی گیاهان معمولا به دو دسته‌ تقسیم می‌شوند

1- بیماری فیزیولوژیکی درون‌زا (Endogenic disease)

2- بیماری فیزیولوژیکی برون‌زا (Exogenic disease)

بیماری فیزیولوژیکی درون‌زا در گیاهان

بیماری‌های فیزیولوژیکی درون‌زا در گیاهان خاستگاه توارثی و ژنتیکی دارند. این بیماری در زمانی خود را نشان می‌دهد که اختلالاتی از نظر ژنتیکی و هورمونی در گیاه مشاهده شود. معمولا عامل اصلی این اختلالات توسط گیاه‌شناسان بررسی و تشخیص داده می‌شود. به عبارت دیگر، فاکتورهایی که در متابولیسم طبیعی گیاه تداخل ایجاد کنند و چرخه طبیعی گیاه را به دلیل برهم خوردن توازن ژنتیکی از حالت نرمال خارج کنند، در این دسته از بیماری‌های فیزیولوژیک جای می‌گیرند.

بیماری فیزیولوژیکی برون‌زا در گیاهان

معمولا عامل برون‌زا بیشتر گیاهان را نسبت به عوامل درون‌زا درگیر می‌کند و هر نوع گیاهی ممکن است در خطر این فاکتورها قرار بگیرد. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد بیماری فیزیولوژیکی درون‌زا دخیل باشند که در پایین به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

✅ حرارت: در فصول مختلف سال، حرارت می‌تواند به شکل تنش گرمایی، موجب گرما‌زدگی گیاه شده و یا در فصل سرد سال، باعث سرمازدگی آن شود. شاید شنیده باشید که فردی که تب دارد، در صورتی‌که دمای بدنش از حدود 40 درجه فراتر رود، دچار شوک شده و در نهایت می‌میرد. دلیل آن مشخص است. هورمون‌ها، آنزیم‌های متابولیسمی گیاه و تمامی واکنش‌های بیوشیمی که به طور دائم و مستمر درون گیاه در حال انجام است، همگی در بازه دمایی خاصی به وقوع می‌پیوندند. در صورتی که گیاه در دمایی خارج از این محدوده قرار بگیرد، مسلما آنزیم‌های حیاتی واکنش‌های متابولیک گیاه به مرز نابودی کشیده خواهند شد و گیاه خواهد پژمرد.

از آن گذشته، حرارت بالا خطر از دست رفتن و اتلاف آب را چندین برابر خواهد کرد. این امر تنش رطوبت گیاه را در برخواهد داشت. تنش رطوبت بلافاصله پس از پیوند گیاه، یکی از رایج‌ترین عوامل ایجاد پژمردگی در گیاه است. از سویی، تغییرات شدید در حرارت موجب کاهش یا افزایش آهنگ رشد گیاه می‌شود، فتوسنتز را کاهش می‌دهد و تنش گرمایی حتی می‌تواند با خشکاندن روزنه‌های گیاه، عملا موجب ایجاد شوک در گیاه گردد.

✅ نور: یکی از رایج‌ترین اتفاقاتی که در اثر تابش بیش از حد نور بر گیاه رخ می‌دهد، آفتاب‌سوختگی (Sunburn) در گیاه است. در فصل‌های گرم سال، بخصوص فصل تابستان که آفتاب با حرارت بیشتری نور خود را می‌پراکند، در واقع موجب داغ شدن مایعات موجود در ساقه‌ی گیاه می‌شود. همین امر تاثیر بسزایی در روند رشد گیاه و پژمردگی و سوختگی آن دارد. نور شدید و آفتاب‌سوختگی، مقصرهای اصلی قهوه‌ای شدن برگ‌های گیاه هستند. زمانی‌که نور تا حد زیادی به گیاه بتابد، به تدریج نوعی نشانه‌های ظاهری مانند تنه‍ی پوسته پوسته‌ی درختان، پوسته شدن شاخه‌ها، چین خوردن آن‌ها و شکاف‌دار شدن‌شان می‌گردد. دلیل آن هم ریشه‌ در افزایش دما دارد که بافت پوست را خشک می‌کند و باعث می‌شود ترک‌ها باز بمانند. (در چنین مواردی گیاهان با پوست نازک در معرض خطر جدی هستند و باید مراقبت‌های لازم در زمینه‌ی کاهش یا کنترل نور مهیا شود.)

✅ یخ‌زدگی آب و باکتری‌های هسته‌ی یخ: اگر خاک‌ها در فصل سرد زمستان یخ‌زده باشند، در واقع رطوبت به میزان لازم بافت گیاه را پر نمی‌کند. کم آبی بدنه‌ و ریشه‌ی گیاه و یخ زدن آب نیز منجر به خشک شدن گیاه می‌گردد. پیچ‌خوردن، پژمردگی برگ‌ها و حتی در مواردی قهوه‌ای شدن حاشیه‌ی برگ از جمله نشانه‌های وقوع این امور در گیاهان است.

از سویی خشک شدن زمستانی، یکی دیگر از مشکلاتی‌ست که باید با آن دست و پنجه نرم کنید. فعل و انفعالات آب و هوا و باد بماند! تنش خشکی در فصل زمستان زمانی رخ می‌دهد که به دلیل یخ‌زدگی خاک، رطوبت کافی به بافت گیاه نمی‌رسد. از آن‌جایی‌که جذب آب توسط ریشه‌ها نمی‌تواند در حد مطلوب باشد، در چنین مواردی، بخصوص اگر دمای هوا ناگهان نوسان پیدا کند یا خورشید از آسمان طی ساعاتی سر برآورد، قبل از آن‌که رطوبت از خاک به ریشه رسد، فرآیند تبخیر و تعرق در ساقه و برگ رخ می‌دهد. وقتی جذب آب هم از تعرق و تبخیر کم‌تر باشد، روند پژمردگی گیاه تسریع خواهد شد.

و اما باکتری‌های هسته‌‌ی یخ که نقش بسیار مهمی در این نوع بیماری‌های فیزیولوژیکی گیاه دارند! این باکتری‌ها در فصل زمستان موجب می‌شوند که آب در دمای بالای بالای صفر درجه هم یخ بزند. این باکتری‌ها در واقع همان پسودوموناس‌ها و اپی‌فیت‌ها هستند که باعث ترک‌ خوردن و به مرور پوسته پوسته شدن گیاه می‌شوند.

✅ شوری و pH نامناسب خاک، این امر موجب زردی، پژمردگی، کاهش کیفیت محصول و به همان میزان کاهش تولید و حتی مرگ در گیاهان می‌شود.

✅ خفگی ریشه و طوقه بر اثر آبیاری نامناسب و زیاد

✅ خشکسالی

✅ کمبود عناصر غذایی گیاه و فقر خاک، مشکلات تغذیه به ندرت باعث مرگ گیاه می‌شود. اما مدیریت مناسب مواد مغذی برای رشد و نگهداری از گیاه ضروری‌ست. به عنوان مثال منیزیم یکی از مواد لازم برای کلروفیل گیاه هستند. نیتروژن و گوگرد از اسیدآمینه‌های اساسی بوده و آهن نیز برای رشد گیاه ضروری‌ست. این مقدار از عناصر همواره باید در حد متعادل در دسترس گیاه قرار بگیرند.

آیا بیماری‌های فیزیولوژیکی می‌توانند باعث مرگ گیاه شوند؟

بله. اگرچه این نوع بیماری‌ها را می‌تواند به سرعت شناسایی کرد و از بروز آن‌ها جلوگیری کرد؛ معمولا به منظور کاهش یا منع از ورود خسارت، توصیه می‌شود این عوامل کنترل گردند. به این منظور کیفیت محصول و ثمره‌ی آن مطلوب خواهد بود.

پیشنهاد اگری راز

تیم اگری راز طی سابقه کاری چندین ساله ی خود در زمینه کشاورزی به شما پیشنهاد میکند که قبل از درگیری محصولات خود با این آفات و بیماری ها و متحمل شدن ضرر سنگین ،مقاومت گیاه خود را با تغذیه مناسب و اصولی بالا برده و دیگر نگران باغ یا مزارع خود نباشید .

بر روی محصولات پیشنهادی کلیک کنید
کود های ضد تنش ?
آمینواسید مش ، نوافول ، تریپتون ، بیوکر ، ویتالین ، آمینو 7 ، مولتی فیدا ،آمینو اولترا، ایمپریال
کودتقویتی و ضد تش?
کود فیتو پتاس ، کود فیدوگارد(فسفیت پتاسیم) ، کود آلکسینو منو و دی فسفیت پتاسیم