انواع بیماری و آفات گل رز

مقدمه

زیبایی خیره‌کننده گل رز آن را به گیاهی تزئینی ویژه بدل کرده است. این گل منحصربه‌فرد علی‌رغم ظاهر توانمندش در برابر آفات و بیماری‌ گل رز مقاومت چندانی ندارد. مقابله با بیماری‌های این درختچه زیبا بدون اطلاع از ساختار آن میسر نمی‌شود. گل رز که با نام علمی Rosa  شناخته می‌شود؛ درختچه‌ای خاردار با گل‌های بی‌نظیر است. این درختچه پرطرفدار از تیره گلسرخ‌سانان است که دارای ۱۵۰ گونه متفاوت است.

بهترین مناطق رویش و پرورش درختچه رز فاقد بیماری‌ گل رز در نیم کره شمالی زمین واقع شده‌اند. این گل جذاب علاوه بر کشورهای اروپایی، در برخی از کشورهای قاره آمریکا و ایران نیز رشد مطلوبی دارد. درختچه رز به دو صورت قلمه‌زدن و پیوند در خاک‌های غنی قابل‌کشت است.گل‌های محفوظ از آفات و بیماری گل رز علاوه بر کاربرد تزئینی، در داروسازی، تولید عطر و عصاره نیز کاربرد گسترده دارند. مراقبت صحیح و استفاده به‌موقع از سموم مراقبتی از بروز بیماری و حمله آفات به گیاه پیشگیری می‌کند. در ادامه انواع بیماری‌ها و آفات احتمالی گل رز را به‌تفصیل شرح می‌دهیم.

بیماری های مهم گل رز

آفات و بیماری گل رز برخلاف انتظار، بسیار بیشتر از چیزی هستند که فکر می‌کنید. بیماری‌ها و آفات ریشه، ساقه، برگ‌ها و حتی گل‌های زیبای درختچه رز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند. شایع‌ترین بیماری‌های گل رز ناشی از فعالیت قارچ‌ها و ویروس‌های ناخوانده هستند. کپک خاکستری و زنگ گل رز رایج‌ترین بیماری آن محسوب می‌شوند. اما گال طوقه و رزت رز را می‌توان ترسناک‌ترین بیماری گل رز نامید. کرم ریشه خوار، سوسک‌ها و کنه‌ها نیز شایع‌ترین آفات گل رز هستند‌.

سفیدک پودری زرد یا دروغین گل رز

وجود لایه‌ای پودر مانند روی برگ‌ها و گل درختچه رز نشان‌دهنده بروز بیماری گل رز است. سفیدک پودری با نام علمی Powdery Mildew، به علت فعالیت نوعی قارچ روی برگ‌ها و گلبرگ‌های گل ایجاد می‌شود. آثار نامطلوب این بیماری شامل ازبین‌رفتن شکل ظاهری گیاه، عدم رشد و شکوفایی غنچه‌ها و گل‌ها و خشک‌شدن گیاه هستند.

✅کنترل: تهویه مناسب هوا در فصول گرم سال و اوایل و اواخر بهار و پاییز، نوردهی مناسب، استفاده از کود کشاورزی حاوی پتاسیم، قارچ‌کش‌های مناسب

زنگ زرد گل رز

قارچ Phragmidium mucronatum عامل بروز زنگ زرد به‌عنوان آفات و بیماری گل رز است. این بیماری به‌صورت نقطه‌های زرد ریز روی برگ گل رز گسترش می‌یابد‌. عدم کنترل بیماری و تکثیر قارچ‌ها سبب خشک‌شدن برگ‌ها و تضعیف درختچه می‌شود.

✅کنترل: حذف قسمت‌های بیمار، کاهش رطوبت محیط گیاه، استفاده از سموم قارچ‌کش همچون محلول‌های حاوی آهک و گوگرد

کپک خاکستری

کپک خاکستری با نام علمی Botrytis cinerea به‌عنوان یکی از آفات و بیماری گل رز شایع است. عامل این بیماری قارچی با همین نام است که سبب سوختگی و پوسیدگی اغلب اندام گیاه می‌شود. این بیماری به طور معمول با مشاهده لکه‌های کوچک صورتی یا به‌صورت قهوه‌ای شدن غنچه‌ها و سپس برگ‌ها نمود پیدا می‌کند. آلودگی گیاه به این قارچ گل‌های رز را عملاً غیرقابل‌استفاده می‌کند.

✅کنترل :پیشگیری از ایجاد زخم در درختچه رز، حذف قسمت‌های آلوده، استفاده از حشره‌کش‌هایی چون بنزیمیدازول‌ها

زنگ سیاه گل رز

زنگ گل رز با نام Rose Rust Disease یکی از بیماری‌های شایع گل رز است که شباهت زیادی به زنگ زرد گل رز دارد. بافت هدف این بیماری گل رز در اغلب موارد برگ‌های درختچه هستند. نشانه‌های ظاهری این بیماری بروز لکه‌های زرد و نارنجی و تغییر آن‌ها به رنگ سیاه است. زنگ سیاه سبب خشک‌شدن و ریزش برگ‌های بیمار می‌شود.

✅کنترل :قارچ‌کش مانکوزب و پروپیکونازول، کاهش رطوبت هوای اطراف گیاه،گل رز مبتلا به زنگ سیاه، بیماری گل رز

پوسیدگی ریشه گل رز

بیماری پوسیدگی ریشه را می‌توان یکی از رایج‌ترین آفات و بیماری گل رز نامید که از فعالیت قارچ آرمیلیا ایجاد می‌شود. پوسیدگی ریشه رز یا Rose root rot همان گونه که از نامش پیداست با تأثیر بر ریشه درختچه رز سبب تضعیف و ازبین‌بردن آن می‌شود.

✅کنترل :زهکشی مناسب خاک گل رز، گندزدایی ریشه‌های پوسیده و استفاده از قارچ‌کش‌ها

سفیدک داخلی گل رز

بیماری Pernospora Sparsa یا سفیدک داخلی یک بیماری گل رز است که با ایجاد لکه‌های بسیار روی بخش‌های مختلف گل سبب تضعیف آن می‌شود. ایجاد لکه‌های قرمز و صورتی روی برک، کاسبرگ، گلبرگ‌ها و ساقه گل رز نمود ظاهری این بیماری است که شکل ظاهری و سلامت گل را به خطر می‌اندازد.

✅کنترل: کاهش رطوبت گیاه و هوای اطراف آن، حذف قسمت‌های آلوده و استفاده از سموم حفاظتی

گال طوقه گل رز

گال طوقه یا Crown Gall یکی از آفات و بیماری گل رز است که با ایجاد غده‌های سرطانی سبب تضعیف گیاه و ازبین‌رفتن آن می‌شود. باکتری عامل این بیماری از طریق زخم‌های گیاه به بافت آن وارد شده و سبب رشد و تکثیر نامناسب سلول‌های گیاه و ایجاد غده‌های سرطانی می‌شود.

✅کنترل: از بین بردن گیاه آلوده، ضدعفونی لوازم برش و هرس گیاه، پیشگیری از زخمی شدن

موزائیک گل رز

موزائیک رز با نام علمی prunus necrotic ringspot virus را می‌توان کشنده‌ترین بیماری گل رز نامید. علائم و نشانه‌های موزائیک رز به‌صورت خطوط و لکه‌های زرد و برجستگی رگبرگ‌ها بروز می‌یابند. این بیماری در گذر زمان تمام شاخه‌ها و برگ گل رز را دربرگرفته و آن را از پای درمی‌آورد. هیچ راهکاری به‌جز پیشگیری از ابتلا گیاه به ویروس عامل این بیماری وجود ندارد.

رزت گل رز

رزت رز (Rose rosette) را می‌توان خشن‌ترین اثر آفات و بیماری گل رز نامید. این بیماری که توسط یک کنه به درختچه گل رز منتقل می‌شود سبب تغییرات خشن در گیاه می‌شود. علائم این بیماری شامل افزایش خارها، رویش برگ‌های نامناسب به‌جای گلبرگ‌ها و چروکیدن برگ‌ها هستند. رزت رز غیرقابل‌درمان است و تنها راه مقابله با آن پیشگیری از ابتلا آن به بیماری است.

نماتد گل رز

نماتدهای گل رز یا انگل ریشه یکی از مخرب‌ترین آفات و بیماری گل رز هستند که با تضعیف ریشه سبب ازبین‌رفتن گیاه می‌شود. نماتدها با تغذیه از ریشه گل رز، علاوه بر کاهش تعداد جوانه‌ها موجب پژمردگی گیاه می‌شوند.

کنترل: استفاده از نماتدکش‌ها، آزمایش خاک و گیاه قبل از کشت

بیماری‌های ویروسی گل رز را جدی بگیرید!

تنوع آفات و بیماری گل رز میزان سلامت این درختچه‌ها را به‌طورجدی تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. بیماری‌هایی چون موزاییک رز، رزت، طرح‌های حلقوی، پژمردگی و پرآوری مجموعه بیماری‌های ناشی از ابتلا درختچه به ویروس هستند. باتوجه‌به اینکه بیماری‌های ویروسی قابل‌درمان نیستند، بهترین راهکار حذف قسمت‌های مبتلا به ویروس است.

• Rose Wilt

بیماری Rose Wilt یک بیماری گل رز است که از ابتلا گل به ویروس خاصی ناشی می‌شود. برگ‌ها طی این بیماری روبه پایین خم شده و گیاه به‌طورکلی دچار بحران می‌شود.

کنترل: پیشگیری از ابتلا گیاه به ویروس با قلمه گیری صحیح و حذف گیاه آلوده

• بیماری Rose Spring Dwarf

کوتاهی بهاره گل رز یکی از بیماری‌های ویروسی است که در فصل بهار سبب ایجاد لکه زرد در برگ‌ها و تضعیف جوانه‌ها می‌شود. اغلب اوقات این بیماری با شروع گرمای تابستان یا گرمادرمانی، بهبود می‌یابد. البته که ازبین‌بردن گیاه آلوده امری هوشمندانه است.

• بیماری Rose Flower Break

ویروس شکستی گل رز بیش از انواع آفات و بیماری گل رز به گلبرگ‌های گل روی درختچه حمله می‌کند. گلبرگ‌ها بر اثر ابتلا به این بیماری بدشکل، بی‌کیفیت و آوند دار می‌شوند. راه کنترل این بیماری هم ازبین‌بردن قسمت‌های بیمار است.

آفت‌های رایج در گل رز

آفات و بیماری گل رز تنها به باکتری‌ها و قارچ‌ها محدود نمی‌شوند. آفات این درختچه زیبا باتوجه‌به نوع خسارت و فعالیتی که دارند به انواع مختلف چوب‌خوار، برگ‌خوار، مکنده شیره، ریشه خوار و گل‌خوار دسته‌بندی می‌شوند. که می توانند تأثیر قابل توجهی بر سلامت گل رز داشته باشند. آنها می توانند گیاهان را ضعیف کنند، به شاخ و برگ آسیب برسانند و حتی اگر به درستی مدیریت نشوند، منجر به مرگ گل رز شوند. در اینجا برخی از آفات رایجی که گل رز را تحت تأثیر قرار می دهند و تأثیرات آنها آورده شده است، آورده شده است.

آفات برگ‌خوار گل رز

لارو و حشرات این گروه از آفات و بیماری گل رز همان گونه که از نامشان پیداست از برگ‌ها و قسمت‌های جوان گیاه تغذیه می‌کنند. چندین آفت برگ خوار وجود دارد که معمولاً گل رز را تحت تأثیر قرار می دهند. این آفات از شاخ و برگ گیاهان رز تغذیه می کنند و به برگ ها آسیب می رسانند و به طور بالقوه سلامت کلی گل رز را تضعیف می کنند. در اینجا برخی از رایج ترین آفات برگ خوار گل رز آورده شده است:مخرب‌ترین آفات برگ‌خوار گل رز شامل موارد ذیل هستند:

زنبور برگ‌بر گل رز Megachila sp

حشرات بالغ این آفت برگ‌های گل رز را باهدف لانه‌سازی تخریب می‌کنند.گونه ای از زنبورهای خانواده Megachilidae است که معمولاً به عنوان زنبورهای برگ شکن شناخته می شوند. جنس Megachila شامل گروه متنوعی از زنبورهای منفرد است که در سراسر جهان یافت می شوند. این زنبورها به دلیل رفتارشان در بریدن تکه های دایره ای یا بیضی شکل از برگ ها برای ساختن لانه خود شناخته شده اند.آنها گرده افشان های مفیدی هستند و فعالیت برگ بری آنها به طور کلی برای گیاهان رز مضر نیست.

زنبور برگ‌خوار گل رز Arge Rosea

لارو این گروه از آفات و بیماری گل رز از برگ‌های گل رز تغذیه می‌کنند. حشرات بالغ نیز با تخم‌گذاری روی شاخه‌های جوان درختچه را تضعیف می‌کنند.معمولاً از لبه ها شروع می شود و به سمت داخل حرکت می کند. آنها سوراخ های نامنظم در شاخ و برگ می جوند و نمونه ظاهری شبیه به سایر آفات برگ خوار ایجاد می کنند. هجوم شدید آفت می‌تواند به برگ زدایی قابل توجه باشد و سلامت کلی بوته‌های رز را تضعیف کند.

 ✅کنترل: سموم حشره‌کش حاوی فسفر

زنبور برگ‌خوار ثانوی گل رز یا Allantus Viennensis

لاروها با تغذیه از قسمت‌های داخلی برگ‌ها رشد کرده و به حشرات بدل می‌شوند. رشد این حشرات به‌مرورزمان زیبایی و رشد گیاه را دچار بحران می‌کند.به خانواده Tenthredinidae تعلق دارد و به دلیل ظاهر متمایز و عادات تغذیه ای خود شناخته شده است.آنها بافت برگ بین رگبرگ ها را مصرف می کنند و فقط خود رگبرگ ها را پشت سر می گذارند. این رفتار تغذیه در صورت عدم کنترل می تواند منجر به برگ زدایی قابل توجهی شود.

✅کنترل: برداشت دستی و حذف لاروها می تواند برای آلودگی های کوچک موثر باشد.اما در صورت آلودگی شدیدتر میتوانید از سموم حشره‌کش حاوی فسفر استفاده کنید.

زنبور شبه زالو Caliroa Limacine

لاروهای این زنبور نیز با تغذیه از برگ‌ها، ظاهر و کارایی آن‌ها را معیوب می‌کنند.

پروانه برگ‌خوار Cacoccia Rosana

لارو این پروانه از برگ گل رز تغذیه می‌کند. تخم‌های این حشره در طول زمستان روی تنه و شاخه رز باقی‌ می‌مانند.

✅کنترل: آفت‌کش‌‌های مخصوص و زنبور Trichogramma

پروانه جوانه خوار Archips Rosanus

لاروهای این پروانه علاوه بر تغذیه از برگ‌ها، موجب  لوله شدن برگ‌ها می‌شوند.

کنه تار عنکبوتی

این آفت گل رز با تغذیه از آب برگ سبب خشک‌شدن برگ‌ها می‌شود. سرعت تکثیر و رشد آن‌ها قابل‌توجه است.

✅کنترل: از حشره کش آبامکتین،پیری پروکسی فن و کنه کش های قوی برای مهار این آفت میتوانید استفاده کنید.

آفات چوب‌خوار گل رز

آفات چوب‌خوار بیش از سایر آفات و بیماری گل رز به ساقه و چوب گل رز آسیب می‌زنند. این آفات همان گونه که از نامشان پیداست از ساقه و بافت چوبی درختچه تغذیه می‌کنند. آفات چوب‌خوار شامل موارد ذیل هستند:

کرم سفید ریشه گل رز

این آفت از ریشه گل رز تغذیه کرده و گل را به‌شدت ضعیف می‌کند.لاروهای شاخک بلند رزاسه Osphrateria coerulescens و زنبور چوب‌خوار Ardis brunniventris با نفوذ به درون ساقه گل رز، بافت چوبی آن را مورد تهاجم قرار می‌دهند. در نتیجه گل رز، بی‌کیفیت و ضعیف می‌شود.

✅کنترل: تکاندن درخت، ازبین‌بردن علف‌های هرز، استفاده از سموم دیازینون و وتابل لیندین

زنبور چوب خوار گل رز

شاخه‌های رز که تحت حمله این چوب‌خوار قرار می‌گیرند، به طور ناگهانی پژمرده و خشک می‌شوند. اگر بخش پژمرده شده را قطع کنیم، می‌توان کانال تغذیه لارو را مشاهده کرد. در زیر بخش پژمرده، یک لارو سفید رنگ با طول تا 1/5 سانتیمتر دیده می‌شود. طول کانال تغذیه لارو از بالا به پایین نیز می‌تواند تا ۴ سانتیمتر باشد.

حشره ماده پس از جفت‌گیری، تخمهای خود را به صورت انفرادی روی سرشاخه‌های جوان رز در شکافی به شکل ۷ قرار می‌دهد. سپس لارو جوانی از تخم خارج می‌شود و بلافاصله وارد شاخه می‌شود، گاهی تا کف خاک دالانی می‌کند. این زنبور در سال فقط یک نسل دارد.

✅کنترل: برای مبارزه، در اولین فرصت باید شاخه‌های آلوده را بریده و سوزانید.

سوسک شاخک بلند رزاسه

خسارت اصلی ایجاد شده توسط آفت سوسک شاخک بلند رزاسه بیشتر به لاروها مربوط است و این مشکل بیشتر در مناطقی رخ می‌دهد که خاک سبک و با آبیاری نامنظم و کم آبیاری هستند.

آفات مکنده گل رز

آفات مکنده مجموعه متنوعی از آفات و بیماری گل رز هستند که با تغذیه از شیره گل رز باعث کاهش رشد، ضعیف و زردشدن گل رز می‌شوند. رایج‌ترین آفات مکنده گل رز شامل موارد ذیل هستند:

شته گل رز

شته‌های گل رز متنوع‌اند اما شایع‌ترین آنها شته رزا ماکروسینومه است. این شته دارای رنگ‌های سبز، صورتی و قرمز است که به طور معمول از قسمت جوان درختچه تغذیه می‌کنند. بدفرم شدن و افتادن غنچه‌ها از نشانه‌های فعالیت این شته است‌.

✅کنترل: سم حشره‌کش دیازینون، جداکردن شته با دست

کنه تار عنکبوتی گل رز یا Two Spotted Spider Mite

این کنه در رنگ‌های نارنجی، زرد و سبز روی سطح زیرین برگ زندگی می‌کند. کنه مذکور با تغذیه از کلروپلاست برگ سبب ایجاد لکه‌های سفید روی برگ و در نتیجه پیچیده و خشک‌شدن آن می‌شود.

✅کنترل: آبیاری مرتب، حذف گیاهان هرز اطراف گل رز

تریپس گل رز Flower Trips

حشرات قهوه‌ای تریپس با مکیدن شیره قسمت‌های جوان گل رز، برگ‌ها و سرشاخه‌ها را زرد، ضعیف و بدفرم می‌کنند.

✅کنترل: هرس نقاط آلوده و استفاده از حشره‌کش

زنجرک گل رز Rose Leafhopper

زنجرک‌های سفید با تغذیه از برگ‌ها سبب ازبین‌رفتن کلروفیل و افتادن برگ‌ها می‌شوند. این آفات گل رز با ایجاد زخم‌هایی روی گیاه گاهی موجب ابتلا گیاه به بیماری‌های مهلک می‌شوند.

شته گل رز Metopolophium Dirhodum

شته‌های گل رز متنوع‌اند اما شایع‌ترین آنها شته رزا ماکروسینومه است. این شته دارای رنگ‌های سبز، صورتی و قرمز است که به طور معمول از قسمت جوان درختچه تغذیه می‌کنند. بدفرم شدن و افتادن غنچه‌ها از نشانه‌های فعالیت این شته است‌.

✅کنترل:سم حشره‌کش دیازینون، جداکردن شته با دست

شپشک سپردار Aulacaspis rosae

این حشره مکنده سفید رنگ با تغذیه از شیره برگ‌های جوان گل رز سبب سفید شدن آن‌ها می‌شود.

تریپس توتون

این حشره مکنده ریز با تخم‌ریزی در پشت برگ‌های گل رز از آن تغذیه می‌کند. ایجاد نقاط سفید براق در سطح پشتی برگ‌ها نشانه فعالیت این کنه است.

✅کنترل: سم متاسیستوکس و ازبین‌بردن علف‌های هرز

سفید بالک Aleurodes Cotesii

این آفت گل رز در پشت برگ‌های درختچه تخم‌ریزی کرده و با نیش مکنده از برگ تغذیه می‌کند.

✅کنترل: سم آدمیرال و پروتئوس

آفات گل‌خوار گل رز

آفات گل خوار گل رز، مجموعه آفات و بیماری گل رز هستند که به گل و گلبرگ‌های زیبای درختچه رز حمله می‌کنند. شایع‌ترین آفات گل‌خوار رز شامل موارد ذیل هستند:

سوسک سبز یا Popillia japonica

این آفت علی‌رغم ظاهر زیبا، زیبایی و رشد گل‌های رز را متوقف می‌کند. مشاهده گل‌های خشکیده و ضعیف نشانه وجود سوسک سبز است.

✅کنترل: سم مالاتیون

سوسک سیاه Oxythyrca cincteua و سوسک بور Epicometis hirta نیز همچون سوسک سبز با تغذیه از گلبرگ‌های گل رز، شکل ظاهری آن را تخریب می‌کنند. این سوسک‌ها به طور معمول در فصل بهار ظاهر می‌شوند.

✅کنترل:سم دیازینون و مالاتیون

زنبور گال زای Rhodites Rosae

این آفت گل رز همان گونه که از نامش پیداست با ایجاد گرده‌های ریز قرمز روی گل‌های رز، زیبایی و سلامت آن‌ها را می‌گیرد.

✅کنترل: سم دیازینون

آفات ریشه خوار گل رز

 کرم سفید ریشه گل رز

لاروهای کرم سفید ریشه Worm on roses با تغذیه از ریشه گل رز، سبب تضعیف درختچه، کاهش رشد آن و کاهش گلدهی می‌شوند.

✅کنترل:شخم زمین در فصل بهار و بررسی وضعیت ریشه، سم لینیدین و دیازینون

سؤالات متداول

1. علت ریزش غنچه گل رز چیست؟ دمای بالا و آبیاری نامناسب از علل ریزش غنچه گل رز هستند.
2. دلایل قهوه‌ای شدن گلبرگ رز کدام‌اند؟ دمای بالا و فعالیت قارچ‌ها علل این عارضه هستند.
3. علت خالی‌شدن برگ رز ؟ تخم‌گذاری و تغذیه آفات مکنده و خورنده گل رز سبب خالی‌شدن برگ‌ها می‌شوند.
4. دلیل پیچیدگی برگ گل رز چیست؟ شته‌ها و قارچ‌ها عوامل مؤثر در پیچیدگی برگ گل رز هستند.
5. علت گل ندادن گل رز چیست؟ هرس نکردن، عدم استفاده از کود کشاورزی و کوری ساقه از علل گل ندادن گل رز هستند.
6. علت قهوه ای شدن برگ گل رز؟علت قهوه‌ای شدن برگ‌های گل رز ممکن است بیماری‌های قارچی، عفونت باکتریایی، آلودگی خاک یا عوامل محیطی باشند.
7. علت سیاه شدن ساقه گل رز؟ علت سیاه شدن ساقه گل رز می‌تواند بیماری‌های قارچی، عفونت باکتریایی، آفت‌ها، تنش آبیاری یا عوامل محیطی باشد.
8. بهترین قارچ کش برای گل رز؟ برخی از قارچ کش‌های مؤثر برای گل رز عبارتند از آزوکستروبین، تربوکونازول، مانکوزب و کلرتالونیل.

برای مشاهده محصولات فروشگاه آنلاین کشاورزی اگری راز کلیک و اطلاعات آن را مشاهده کنید.

جمع بندی

پرورش گل رز از فعالیت‌های محبوبی است که درآمد مطلوبی دارد. این مهم بدون اطلاع و شناسایی انواع آفات و بیماری گل رز میسر نمی‌شود. تنوع و فراوانی عوامل مخرب درختچه رز سبب ایجاد بیماری‌های فراوانی چون ریزش برگ‌ها و غنچه‌ها، ضعیف‌شدن گیاه، ایجاد لکه‌های رنگی و … می‌شود. شناسایی آفات و راهکارهای مخصوص مبارزه با آن‌ها، گل رز را از ابتلا به بیماری‌های بسیاری حفظ می‌کند. مشورت با یک متخصص در این زمینه، امری هوشمندانه است.

منابع

• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B2
• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%84_%D8%B1%D8%B2

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ،راز رویش ها**