کود ان پ کا و کاربرد آن
مقدمه
ممکن است شما هم با مشکل زرد شدن برگ ها و یا کاهش میوه و گل دهی درگیاهان خود روبرو شده باشید و به شما پیشنهاد خرید کود داده شده است. حتی در زمان خرید کود با اعدادی روی بسته کودها و همین طور با اصطلاح کود NPK روبرو شده باشید. در این مقاله می خواهیم هر آنچه که ذهن شما را در مورد کود ان پ کا درگیر کرده است از تعریف کود npk تا شناخت انواع کود و انتخاب بهترین کود npk متناسب با مشکلی که برای گیاه شما بوجود آمده است پاسخ کامل و واضح بدهیم. عناصر غذایی موجود در خاك نقش مهمی در تعیین میزان رشد و عملکرد گیاه و هـم چنـین بهبـود کیفیت محصول تولیدي دارند.
که این عناصر شامل
✅ عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت، فسفر، پتاس، کلسیم، منیزیم
✅ عناصر کم مصرف (میکرو) شامل: آهن، روی، منگنز، مس، بر می باشد.
دراین بین کود NPK یکی از پر مصرف ترین نوع کودهای کامل ماکرو در دنیا است که برای افزایش رشد گیاهان و درختان استفاده بسیار زیاد استفاده می شود.
کود NPK چیست؟
کود کامل NPK مخفف سه عنصر یعنی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) می باشد. نیتروژن مهمترین عنصر حاصـلخیزي خاك بوده و بخـش اصـلی مصـرف کودهـاي شـیمیایی را تشـکیل میدهد. فسفر، بعد از نیتروژن پرمصرف ترین عنصر براي گیاه به شمار میرود. این عنصر در تمام فرآیندهاي شیمیایی، سازوکارهاي انتقـال انرژي و انتقال پیامها دخالت دارد. پتاسیم نیـز در چندین مرحله از ساخته شدن پروتئین دخالت دارد، و به همین علت گردش نیتروژن و ساخته شدن پروتئین در گیاهان بستگی به مقدار این عنصر پرمصـرف دارد.
کودهای NPK معمولاً به شکل گرانول، پودر یا به صورت مایع می باشند. که بهترین روش، آبیاری می باشد البته بعضی از کودها بصورت مستقیم به خاک اضافه می شوند و بعضی بصورت محلول پاشی برروی گیاه صورت می گیرد. استفاده از کود ان پی کا دارای مزایای فراوانی می باشد از جمله: حلالیت بالا در آب، عدم رسوب این کودها در سیستم آبیاری، افزایش مقاومت گیاه در برابر خشکی، شوری و سرمازدگی، همزمان می توان با دیگر کودهای کشاورزی مخلوط کرد و همین طور این کودها دارای عناصر ماکرو و میکرو المنت ها می باشند، اشاره کرد.
گیاهان برای رشد بهتر و بهینه ی خود به یکسری مواد مغذی نیاز دارند که بدون آنها نمی توانند رشد کنند یا محصول با کیفیتی را تولید کنند و همچنین کمبود این عناصر سبب کاهش در برداشت می شود و آفات به راحتی به گیاه حمله و از آن تغذیه میکنند و از سوی دیگر گیاه به سرعت دچار بیماری قارچی میشوند بنابراین با استفاده از کودهای کشاورزی مثل کودهای ان پ کا این مشکل را برطرف میکنیم.
نقش نیتروژن (N) در ساختار گیاهان
نیتروژن (N) باعث رشد و نمو برگ و شاخه و ایجاد بوته و ساختار قوی در گیاهان می شود. همچنین نیتروژن برای ایجاد کلروفیل ضروری است که باعث سبز شدن برگ گیاهان و سرسبزی گیاهان می شود و همچنین برای فتوسنتز ضروری است. از طرفی نیتروژن بیش از حد ممکن است باعث به تاخیر انداختن گلدهی و میوه دهی گیاهان شود.
انتقال نیتروژن از برگ به سایر اندامها از طریق آوند آبکشی و به فرم اسیدهای آمینه انجام می گردد. تجمع نیترات در اندامها معمولا به دلیل انتقال از طریق آوند چوبی می باشد. عکس العملهای گیاه نسبت به نیتروژن به صورتهای زیر مشاهده می شود:
✅ افزایش رشد سبزینه ای
✅ رشد و توسعه متعادل گیاه
✅ افزایش در شدت رنگ سبز برگها
✅ افزایش میزان پروتئینهای گیاهی
✅ افزایش تولید میوه و دانه
با این حال، زیادی نیتروژن در خاک، بخصوص در اواخر دوره رشد، سبب افزایش رشد سبزینه ای به هزینه رشد اندامهای تولید مثلی و همچنین به هزینه رشد ریشه و کاهش ذخیره قند ریشه گیاهانی مثل چغندرقند می گردد. توسعه زیاد بافتهای سبزینه ای آبدار و لطيف موجب تحریک فعالیت بعضی حشرات مانند شته ها و همچنین حساسیت گیاه نسبت به سرما، خشکی، خوابیدگی و بعضی از بیماری ها و همچنین تأخیر در رسیدگی محصول می شود. زیادی نیتروژن در اوایل دوره رشد نیز موجب توسعه وسیع بافتهای سبزینه ای می گردد، که تا حدی در شرایط پر آبی مطلوب است، اما در شرایط کم آبی و دیم کاری مطلوب نیست. در شرایط اخیر، توسعه زیاد بافتهای رویشی موجب مصرف مقدار زیادی آب طی نیمه اول از دوره رشد گیاه می شود، تا آنجا که آب باقی مانده و موجود در خاک کفایت مصرف گیاه را در اواخر دوره رشد نمی کند. در نتیجه گیاه برای انطباق خود با شرایط محیطی، مقدار زیادی از برگها و ساقه های جوان خود را از دست می دهد و از عملکرد به شدت کاسته می شود.
بهترین زمان مصرف کود npk نیتروژن بالا، قبل از زمان گلدهی و همچنین برای قلمه های جوان که نیاز به شاخ و برگ زدن بهتر دارند، می باشد.
علائم کمبود نیتروژن در گیاهان
برگ گیاهانی که با کمبود نیتروژن روبرو هستند بصورت سبز مایل به زردی کلی دیده می شوند.برگ های مسن بیشتر از برگ های جوان آسیب دیده و کاملا زرد شده و می ریزند. برگ ها عموما از رشد باز مانده کوچک شده و فاصله بین گره ها و قطر ساقه ها کاهش می یابد.گل های کولتیوارهای تیره رنگ درجات روشنتری نسبت به گلهای طبیعی از خودشان نشان می دهند. از طرفی مصرف بیش از حد نیتروژن نیز سبب رشد رویشی بی رویه در گیاهان می شود.
نقش فسفر در ساختار گیاهان
فسفر (P) باعث تقویت سیستم رشد ریشه ها و گل ها می شود و همچنین میوه ها و یا دانه های بعدی شکوفه را تقویت می کند. فسفر برای هر فرآیند گیاهی که از انرژی مانند فتوسنتز، سلولهای جدید، رشد یا تنظیم آب استفاده می کند، مهم است. ایـن عنصـر در ترکیـب پـروتئینهـاي مرکـب، تولیـد برخـی از لیپیـدها و تبـادل انـرژي در انــدامهــاي مختلــف و همچنــین در رشــد و تولیــد ریشه هاي قوي و مقاومـت گیاهـان بـه بیمـاريهـاي گیاهی، تلقیح گل، تشکیل میوه و دانـه نقـش بسـزایی دارد.هم چنین باعث تسریع در رشد و رسیدگی محصول میشود.
جذب فسفر به مقدار کافی در اوایل دوره رشد گیاه، اهمیت بسیاری دارد، این اهمیت در اندامهای زایشی، بیشتر نمایان است. فسفر در تشکیل بذر نقش اساسی را دارد. فسفر عامل زودرسی محصولات، بویژه غلات است
علائم کمبود فسفر در گیاهان
ظهور علائم کمبود فسفر در گیاهان ابتدا به صورت پیچیدگی برگهای پیر به دور برگهای جوانتر و دوکی شدن برگهای جوان بروز می کند. کمبود فسفر در گیاه اختصاصی نیستند، ولی علائم کلی زیر ممکن است مشاهده شوند:
✅ رشد ساقه و ریشه به شدت نقصان می یابد
✅ رشد ساقه مستقیم و باریک می شود
✅ تعداد ساقه های فرعی محدود گشته، جوانه های جانبی مرده و یا به خواب می روند
✅ برگهای مسن به سرعت می ریزند
✅ تعداد گلها کاهش می یابد
✅ باز شدن برگها و جوانه ها در بهار به تأخیر می افتد
✅ برگها ارغوانی گشته و یا روی آنها لکه های آبی مایل به سبز که دارای مراکز ارغوانی یا قهوه ای هستند بوجود می آیند
✅ کناره برگها قرمز، ارغوانی یا قهوه ای می شود. گیاهان نسبت به کمبود فسفر قابل جذب در خاک عکس العملهای متفاوتی نشان می دهند. بطور کلی، گیاهان جوان به فسفر بیشتری نسبت به گیاهان مسن نیاز دارند.
نقش پتاسیم درساختار گیاه
نقش پتاسیم درساختار گیاه : پتاسیم (K) آنزیم هایی را فعال می کند که فرایندهایی را تقویت می کنند که توانایی گیاه را برای کنترل فشار روانی افزایش می دهند. تنش های گیاهی شامل مواردی است که در اثر پیوند، گرما، سرما، خشکسالی، بیماری و آفات ایجاد می شود توسط پتاسیم کنترل می شود. بنابراین پتاسیم به کیفیت میوه و گل و تشکیل پروتئین در میوه کمک می کند و برای سلامت کلی گیاه ضروری است. پتاسیم باعث فعال سازی آنزیم های مختلف، تنظیم فعالیتهای عناصر کانی اساسی گوناگون، تسریع رشد بافتهای مریستمی و تنظیم روابط حرکات روزنه ها و آب نقش اساسی را دارد. پتاسیم کیفیت محصول را بالا می برد و راندمان فتوسنتز را افزایش می دهد . پتاسیم برای تشکیل دانه حجیم و ساقه مقاوم در غلات ضروری می باشد.مقدار پتاسیم در خاک های مختلف متفاوت می باشد.
پتاسیم نیز عنصري است که در فعال کردن آنزیمهـاي احیـا کننـده گـاز کربنیـک و همچنـین در چندین مرحله براي ساخته شدن پروتئین نقش داشـته و گردش نیتروژن و ساخته شدن پـروتئین در گیاهـان به میزان این عنصـر بسـتگی دارد.
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان در ابتدا به صورت نکروزه شدن (کاهش رنگ سبز طبیعی برگهای گیاه) برگهای پیر به صورت لکه هایی در امتداد طولی برگ خودنمایی می کند بروز می کند.
✅ رشد گیاه را کند میشود
✅ کناره برگها ،بخصوص در برگهای مسن ،قهوه ای شده و سوختگی ایجاد شده
✅ ساقه ها ضعیف شده
✅ میوه و دانه چروکیده شده
✅ کاهش مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی و بیماری و آفات
بهترین زمان مصرف کودهای NPK
بهترین زمان مصرف کودهای NPK در اوایل بهار و زمانی که گیاهان و درختان شروع به رشد میکنند میباشد و چرا که در این زمان سرما کم کم رو به کاهش می رود و شروع هوای نرم و ملایم بهاری است و بهترین زمان برای تغذیه گیاهان می باشد. اگر هدف پرورش سبزیجات پر برگ باشد، باید کودی با عدد نیتروژن بالا انتخاب شود و در صورت مصرف کود برای گل، باید کودی با فسفر بالا انتخاب شود تا به تشکیل شکوفه های بیشتر منجر شود. با آگاهی از میزان مواد موجود در خاک و مقایسه آن با میزان ماده مورد نیاز برای رشد مطلوب گیاه، می توان میزان کود بهینه را انتخاب کرد . در کل زمان استفاده از این کود بستگی به میزان عناصر نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم دارد بطور مثال از کود ان پ کا که پتاسیم بیشتری دارد میتوان در فصل زمستان برای افزایش مقاومت گیاه در برابر سرمازدگی استفاده کنید و یا از ان پ کا فسفر بالا در مراحل اولیه کاشت گل رز برای گسترش ریشه استفاده کنید ، بنابراین زمان استفاده از این کود میتواند متغییر و بستگی به هدف مورد انتظار از گیاه را دارد.
آخرین تحقیقات ایران و کشورهای خارجی بر روی کود NPK
آخرین تحقیقات ایران و کشورهای خارجی بر روی کود NPK: محمدزاده آلقو و همکاران (1397) مطالعه ای با هدف بررسی عکس العمل گیاه نخود (رقم هاشم) به انواع مدیریت هاي تغذیه اي آلی، شیمیایی و نانو ریز مغذي و تاریخ کاشت پاییزه و بهاره انجام دادند. نتایج نشان داد که تاریخ کاشت بهاره و همچنین تیمار کودي تلقیح باکتریایی با کود زیستی نیتروژنه و فسفره به دلیل فراهم کردن زمینه مناسب براي استفاده از منابع محیطی و عناصري مانند نیتروژن و فسفر، موجب افزایش رشد رویشی، عملکرد و اجزاي عملکرد نخود شده و برترین ترکیب تیماري بود. نتـایج آزمـایش رحـیم زاده و همکـاران )2011 (Rahimzadeh al et., نشـان داد مصرف کود شیمیایی باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه، ماده خشک برگ و عملکرد بیولوژیک گیاه دارویی بادرشبو Dracocephalum) moldavica (نسبت به شاهد شد. همچنین انور و همکاران( 2010 ) در بررسی نسبت هاي مختلف کودهاي پرمصـرف بـر عملکرد کمی و کیفی نعناع ژاپنی گـزارش کردند که مصرف این کودها در حدود 23 % نسبت به عدم مصرف کود، افزایش عملکرد را موجب میشود.
کریم نژاد و همکاران (2016 (Kariminejad al et., با مطالعـه روي گیـاه ذرت (Zea mays L.)بیان کردند استفاده از کود کامل NPK بر تعداد گره در ساقه اثر افزاینده داشته است. آنها بیـان کردنـد اسـتفاده از کـود کامل که شامل مجموعه اي از عناصر غذایی مهم از جمله نیتـروژن و فسفر میباشد، میتواند از طریق بهبـود رشـد رویشـی گیـاه، باعـث افزایش ارتفاع گیاه و در نتیجه افزایش تعداد گره در ساقه بـه دنبـال افزایش ارتفاع شود. در تحقیقی کـه توسط کومار و همکاران روي گیاه شـنبلیله انجام شد، مشـاهده گردیـد که کاربرد کود کامل NPK اثر معنی داري بر عملکرد بذر داشته است. Valadabdi و همکـاران عنوان کردند با مصرف فسفر، توسعه ریشه افزایش یافته و در نتیجـه جذب آب و املاح بیشتر شده است، کـه خـود سـبب افـزا یش رشـد رویشی و گسترش بوته شده است و در نهایـت، در افـزایش عملکـرد دانه مؤثر می باشد.
براساس مطالعات صورت گرفته توسط Aghhavani Shajariو همکاران (2015) کاربرد کود شیمیایی بر شاخص برداشت گشنیز تأثیرافزایشـی داشـت، کـه ایـن افزایش شاخص برداشـت در نتیجـه کـاربرد کـود نیتـروژن و فسـفر می تواند به علت متعادل شدن تغذیه گیاه و افـزایش انتقـال مـواد بـه بخش زایشی باشد.
بررسی اثر کاربرد کود npk بر میزان محصول دهی برنج نشان داد استفاده از کود npk در مقایسه با کود نیتروژن تنها، کود نیتروژن و فسفر و کود نیتروژن و پتاسیم توانست سبب افزایش فعالیت باکتری های تثبیت کننده نیتروژن شود و از این طریق عملکرد دانه و زیست توده در گیاه افزایش یافت. فراوانی نسبی باکتری های مفید با استفاده از npk افزایش پیدا کرد. در نهایت محققان اعلام کردند استفاده مداوم از کود npk می تواند به حفظ جمعیت باکتری های مفید خاک کمک کند.
اعداد روی بسته بندی کود NPK
برای خرید کود NPK با اعدادی روی بسته کودها روبه‌رو شوید. اولین چیزی که با دیدن این اعداد به ذهن می‌آید این است که این اعداد نشان دهده چی هستند ؟
همه کودها به ترتیب دارای سه عدد هستند که به ترتیب درصد وزنی نیتروژن کل (N)، فسفر محلول (P₂O₅) و پتاسیم محلول در آب (K₂O) را نشان می‌دهند.
به عنوان مثال، از نسبت 1-1-1 (مثل: 15-15-15) به طور گسترده در زمان کاشت در خاک‌هایی که کمبود فسفر و پتاسیم دارند استفاده میشود در حالی که اگر میزان فسفر و پتاسیم در خاک زیاد یا خیلی زیاد باشد، نسبت 1-0-0 (مثل 40-10-10) ممکن است گزینه مناسب‌تری باشد.
همچنین روی بعضی بسته بندی کودها ممکن است بعد از اعداد، حروف +TE را درج می کنند که؛ مخفف کلمه (Trace Element) به معنی عناصر ضروری است.
پیشنهاد اگری راز
تیم اگری راز طی سابقه کاری چندین ساله ی خود در زمینه ی کشاورزی به شما پیشنهاد میکند که قبل از درگیری محصولات خود با این آفات و بیماری ها و متحمل شدن ضرر سنگین ،مقاومت گیاه خود را با تغذیه مناسب و اصولی بالا برده و دیگر نگران باغ یا مزارع خود نباشید .
| بر روی محصولات پیشنهادی کود ان پ کا (NPK) کلیک کنید | |
| 👇 | |
| npk 12-61-0، CRESCENT NPK ، 44-5-8 NPK | |
| npk 14-69-16 ، npk 18-11-59 + te ، اکستراژل 18-11-59 +te | |
| npk 10-5-15 ،NPK 20 – 20 – 20 ، NPK 15-5-30 | |
| ،npk12-12-36 ، npk18-44-0، npk 12-3-43 | |
| npk 10-40-10،NPK 10-50-10 ،npk 10-52-10 |
جمع بندی
در نتیجه رشد مطلوب گیاه و حصول حداکثر کیفیت و کمیت محصول مستلزم وجود مقدار کافی و متعادلی از عناصر پر مصرف و کم مصرف در خاک است .در صورتیکه کمبود عنصر یا عناصر غذایی در خاک وجود داشته باشد باعث کاهش عملکرد گیاه و در نتیجه کیفیت محصول کاهش می باید ، بنابراین بایستی مواد غذایی مورد نیاز گیاه بصورت کود به خاک (یا گیاه) اضافه گردد.
منابع
- بررسی تأثیر سطوح مختلف کود کامل NPK و اسید فولویک بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد و اجزا عملکرد گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)
- بررسي رشد و نمو خيار گلخانهاي تحت تأثير کاربرد برگي کودهاي بيومين و هيومي فولين در مقايسه با کاربرد خاکي آنها و کودNPK
- تأثير نظامهاي خاكورزي و كود شيميايي (NPK (بر خصوصيات كمي و كيفي ذرت
- تاثیر کودهای زیستی، عناصر ریز مغذی و کودهای شیمیایی بر عملکرد و عناصر موجود در گیاه نعناع فلفلی در شرایط تنش خشکی
- کتاب بیماری شناسی گیاهی و بیماری گیاهی
- مقاله:https://candidegardening.com/GB/stories/4a4fdae0-94ba-44f3-b207-ae8c5d64b957
- مقاله: https://www.pennington.com/all-products/fertilizer/resources/understanding-fertilizer-labels
- کتاب اصول و مبانی زراعت
- https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF