انواع بیماری و آفات آفتابگردان

مقدمه

گل آفتاب‌گردان جزو گیاهان یک ساله و تا سه متر رشد و قطر آن ۳۵ سانتیمتر است. تخم‌های آفتاب‌گردان در وسط گل و  دور تا دور آن‌را گرفته‌اند. این گیاه در مناطق مختلف دنیا کشت می شود.با توجه به تنوع زیادی از بیماری و آفات که در آفتابگردان وجود دارد نمیشود در یک مقاله انواع آن را بیان کرد.در ادامه در مورد آفات و بیماری آفتابگردان توضیح خواهیم داد.برای مشاهده بیماری های فیزیولوژیکی کلیک کنید.

بیماری های مهم آفتابگردان

سفیدک پودری آفتابگردان

 در بیماری سفیدک پودری حالت کرکی سفید رنگی در پشت برگ ایجاد و همچنان باعث ایجاد کوتولوگی و حالت موزاییک مانندی روی برگها میشود .افزایش رطوبت باعث پیشرفت بیماری و نابودی آن میشود.

✅کنترل سفیدک پودری آفتابگردان

•  ضدعفونی بذر
• حذف گیاهان آلوده و سوزاندن آنها
• استفاده از ارقام مقاوم و بذر سالم
• کاشت زود هنگام
• استفاده از قارچ کش

زنگ آفتابگردان

عامل بیماری قارچ Puccinia helianthi است.این زنگ تک میزبانه است و فقط روی آفتابگردان دیده میشود. با نامساعدتر شدن شرایط محیطی و مسن تر شدن میزبان بیماری شدید تر میشود.زنگ آفتابگردان یک بیماری قارچی است که توسط Puccinia helianthi ایجاد می شود. به صورت جوش های نارنجی تا قهوه ای روی برگ ها، ساقه ها و سر ظاهر می شود. شرایط گرم و مرطوب به رشد آن کمک می کند. زنگ می تواند فتوسنتز را کاهش دهد، گیاهان را ضعیف کرده و منجر به کاهش عملکرد شود.

✅کنترل زنگ آفتابگردان

• ارقام مقاوم، از بین بردن بقایا و هراکشت کردن
• کاشت واریته های مقاوم، تناوب زراعی و کاربرد به موقع قارچ کش از استراتژی های مدیریتی رایج هستند. نظارت منظم به تشخیص زودهنگام عفونت و انجام اقدامات مناسب کمک می کند.

بیماری لکه موجی آفتابگردان (Target Spot)

این بیماری باعث ایجاد لکه های موج دار که دارای هاله ای زرد رنگ در اطراف این لكه هستند. چون قارچ بذرزاد است می تواند به کوتیلدون حمله کند .در آلودگی شدید (در مناطق گرم و مرطوب) برگها ریزش می کند و دمبرگ نیز آلوده میشود.قارچ با حمله به ساقه باعث شکستگی ساقه میشود.

✅کنترل

• استفاده از ارقام مقاوم و متحمل، استفاده از بذر سالم و ضدعفونی بذر
• محلول پاشی توسط دی تیوکارباماتها (زینب، مانيب و مانکوزب)
• از بین بردن بقایا

بیماری پوسیدگی زغالی آفتابگردان

 این بیماری از قارچهای پیکنیدیوم دار که در مناطق گرم و خشک دیده میشود ایجاد و بقا به صورت اسکلرت در خاک و بقایای گیاهی چون بیماری با وارد شدن تنش آبی تشدید می شود؛ بنابر این در مدیریت بیماری باید لحاظ شود.

بیماری شانکر ساقه آفتابگردان 

بیماری شانکر باعث ایجاد لکه های قهوه ای و زخم مانند (شانکر) روی ساقه شده و دانه ها در اثر این بیماری پوک مانده و قدرت جوانه زنی آنها کم می شود و از کیفیت آنها کاسته می شود.

✅کنترل شانکر

• تقویت درختان پسته
• قطع شاخه های شانکردار و خشکیده تا ۱۰ سانتی متر پایین تر از قسمتهای الوده
• سپس آغشتن محلهای قطع شده با مخلوط بردوفیکس

بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی طوقه و ریشه آفتابگردان

پوسیدگی اسکلروتینیا که به عنوان کپک سفید نیز شناخته می شود، یک بیماری قارچی است که تاج و ریشه گیاه آفتابگردان را درگیر می کند. این بیماری توسط پاتوژن Sclerotinia sclerotiorum ایجاد می شود.این بیماری در آفتابگردان، قارچ وارد طبق شده و باعث پوسیدگی طبق می شود ،طبق کوچک و همچنین باعث اسفنجی شدن طوقه و پوک شدن ساقه نیز می شود.علائم پوسیدگی اسکلروتینیا در آفتابگردان شامل پژمردگی، زرد شدن و در نهایت مرگ گیاهان است. میسلیوم های سفید پنبه ای را می توان بر روی قسمت های آلوده گیاه مشاهده کرد که اغلب با تشکیل ساختارهای سفت و سیاه رنگی به نام اسکلروتیا همراه است.

✅کنترل

• تناوب زراعی ۶-۸ ساله با گیاهان غیرمیزبان
• استفاده از ارقام مقاوم
• جمع آوری بقایا و از بین بردن بوته های بیمار

بیماری پوسیدگی رایزوپوسی طبق

این بیماری لکه های قهوه ای آبسوخته در پشت طبق و گاهی در محل اتصال طبق به ساقه ایجاد میکند.

و حتی باعث ایجاد آلودگی آزمایشگاهی نیز می شود .این بیماری بذر زاد میباشد.

✅درمان

• چون بیماری بذرزاد نیز هست، استفاده از بذر سالم و تیمار بذر می تواند موثر باشد.
• استفاده از بذر سالم و تیمار بذر می تواند موثر باشد.

قارچ کش برای آفتابگردان

قارچ کش ها ابزار مهمی در مدیریت بیماری های قارچی در آفتابگردان دارند، این بیماری ها سبب کاهش قابل توجهی از عملکرد محصول و کیفیت آن می شود. تعدادی از این بیماری ها شامل عفونت های قارچی مانند سفیدک کرکی، زنگ زدگی و سفیدک پودری می توانند به سرعت پخش شوند و به برگ ها، ساقه ها و حتی دانه های در حال رشد آفتابگردان آسیب جدی وارد کنند.برای انتخاب قارچ کش مناسب آفتابگردان باید مواردی از قبیل پاتوژن قارچی خاص موجود،مرحله ی رشد محصول ،هر گونه مقرارت قابل اجرا در زمین، تناوب زراعی، کاشت واریته مقاوم به بیماری و حفظ تغذیه و آبیاری مناسب را در نظر گرفت. جستجوی منظم و نظارت بر مزارع آفتابگردان برای علائم عفونت قارچی برای تشخیص زودهنگام و اقدام سریع مهم است. کار با کارشناسان کشاورزی یا خدمات ترویج محلی می تواند راهنمایی های ارزشمندی در مورد انتخاب قارچ کش و استراتژی های کاربرد متناسب با منطقه و شرایط خاص شما ارائه دهد.انتخاب نوع قارچ کش بستگی به نوع بیماری و نوع قارچ مولد بیماری دارد تا بیشترین اثر را داشته باشد.

بیماری‌های ویروسی آفتابگردان

بیماری‌های ویروسی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر محصولات آفتابگردان داشته باشند و باعث کاهش عملکرد شده و بر سلامت و بهره‌وری کلی گیاهان تأثیر بگذارند.

بیماری نکروز آفتابگردان

این بیماری ویروسی توسط مجموعه ای از ویروس های مختلف از جمله ویروس نکروز آفتابگردان (SNV) و سایر ویروس های مرتبط ایجاد می شود. مشخصه آن لکه ها و رگه های نکروزه (مرده) روی برگ ها، ساقه ها و گاهی اوقات سر گیاهان آفتابگردان است. گیاهان آلوده ممکن است کاهش رشد، پژمردگی و کاهش تولید بذر را نشان دهند.

بیماری موزائیک آفتابگردان

بیماری موزاییک آفتابگردان توسط چندین ویروس ایجاد می شود، از جمله ویروس موزائیک آفتابگردان (SuMV) و ویروس کلروتیک آفتابگردان (SuCMoV). علائم شامل الگوهای موزاییک، لکه های کلروتیک (زرد شدن) و انحراف برگ ها است. شدت بیماری می تواند متفاوت باشد و می تواند منجر به کاهش بنیه و عملکرد گیاه شود.

بیماری حلقه حلقه آفتابگردان

این بیماری ویروسی توسط ویروس حلقه حلقه آفتابگردان (SuRSV) ایجاد می شود. گیاهان آلوده بر روی برگ ها لکه های حلقوی شکل ایجاد می کنند که اغلب با هاله ای زرد یا قهوه ای در اطراف آنها وجود دارد. این بیماری همچنین می تواند باعث پیچ خوردگی برگ، رشد کوتاه مدت و کاهش تولید بذر شود.

کنترل بیماری‌های ویروسی آفتابگردان

پیشگیری و مدیریت بیماری‌های ویروسی در آفتابگردان شامل ترکیبی از شیوه‌های فرهنگی، مانند کاشت گونه‌های مقاوم به بیماری، اجرای تناوب زراعی، و رعایت بهداشت مناسب برای کاهش انتشار ویروس‌ها است. اقدامات کنترل حشرات نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد زیرا برخی از حشرات ناقل می توانند بیماری های ویروسی را منتقل کنند. تشخیص زودهنگام، نظارت و اقدام سریع در به حداقل رساندن تأثیر بیماری های ویروسی بر محصولات آفتابگردان بسیار مهم است.

آفات مهم آفتابگردان

پروانه دانه خوار آفتابگردان

پروانه دانه خوار با نام علمی Homoeosoma nebulella، یکی از آفات مهم و اختصاصی گیاهان خانواده مرکبه یا Compositea می باشد.خسارت این آفت در مرحله لاروی می باشد. لاروها خسارت خود را از طریق تغذیه اندام های زایشی گیاه آغاز کرده ولی این خسارت چندان اقتصادی نمی باشد. در واقع خسارت اصلی پس از تشکیل دانه ایجاد خواهد شد. لاروها دانه های آبدار و تازه تشکیل شده آفتابگردان را سوراخ کرده و پس از تغذیه از مغز دانه و تخریب آن، به دانه های دیگر حمله می کنند.

✅کنترل و پیشگیری آفت آفتابگردان

• کاشت ارقام مقاوم
•  شخم عمیق پس از برداشت
• استفاده از  سموم حشره کش
• کنترل زر

شته آفتاب گردان

از میان گونه های مختلف شته ها، معمولاً گونه هایی مثل شته هندوانه، این شته ها ریز بوده و بدنی نرم دارند که به کمک دهان خود سطح خارجی گیاه را سوراخ کرده و به شیره آن دسترسی پیدا می کنند. تمام شته ها از نظر ظاهری قطره ای شکل هستند و بیشتر انواع گونه های آن بالی ندارند. شته ها همچنین هنگام بروز خطر به کندی حرکت می کنند که به عنوان یک نشانه مهم برای تمایز با سایر حشرات می تواند در نظر گرفته شود.

کرم برگخوار چغندر قند (کارادرینا)

خسارت کرم برگخوار (Spodoptera exigua) بر روی محصولات گیاهی مختلفی دیده میشود .بعد از تفریخ تخم ها، لاروها به صورت دسته جمعی به نزدیک ترین برگ، حمله خواهند کرد. در اثر تغذیه لارو از پارانشیم، برگ ها به شکل مشبک یا توری مشاهده می شوند. با افزایش سن لاروها و در صورت عدم کنترل، تمامی برگ های یک گیاه دچار آسیب شده و لاروها در سطح مزرعه پخش می شوند.

✅کنترل و پیشگیری

• تعیین تاریخ کاشت مناسب
• وجین علف هرز
• ارقام مقاوم
• سموم شیمیایی

شب پره زمستانه (کرم های طوقه بُر)

خسارت گونه Agrotis segetum بر روی گیاهان مختلفی مانند آفتابگردان، ذرت، چغندر، سیب زمینی، پنبه، در اکثر مناطق کشور مشاهده و ثبت گردیده است. این حشره نیز دارای 4 مرحله رشدی می باشد.لارو روزها در زیر خاک مخفی شده و شب از برگ گیاه افتابگردان، تغذیه می کنند. لارو در ابتدا سوراخ های کوچکی در برگ ایجاد کرده و با افزایش سن، می تواند در نزدیکی طوقه، برگ ها و ساقه بوته های کوچک را به طور جزئی یا کامل، قطع کند. با قطع اندام-های هوایی، گیاه تضعیف شده و بعد از مدتی، از بین می رود.

✅ کنترل

• تعیین تاریخ کاشت مناسب
• وجین علف هرز
• ارقام مقاوم
• سموم شیمیایی

سوسک گرده خوار

این سوسک ها در اوایل فصل بهار با شروع گلدهی خسارت خود را آغاز می کنند. دو گونه از سوسک های گرده خوار با نام علمی Oxythyrea cinctella Schaum (سوسک گرده خوار سیاه) و Epicometis hirta (سوسک گرده خوار بور) از گل های آفتابگردان تغذیه می کنند. هر دو گونه دارای چهار مرحله رشدی تخم، لارو، شفیره و حشره کامل می باشند.حشرات بالغ معمولا به صورت گروهی، از گل های آفتابگردان تغذیه کرده و در صورتی که گل به صورت غنچه باشد، قاعده غنچه را جویده و با ایجاد سوراخ از گرده های گل تغذیه می کنند. 

✅ کنترل

• وجین علف هرز
• ارقام مقاوم
• سموم شیمیایی

کرم پرودونیا (برگ خوار پنبه)

خسارت کرم پرودونیا یا برگ خوار پنبه با نام علمی Spodoptera littoralis، بر روی گیاهان مختلفی دیده میشود.لاروهای این آفت پس از خروج از تخم، فعالیت خود را آغاز کرده و به صورت گروه های چندتایی از پارانشیم بین رگبرگ های گیاه تغذیه خواهند کرد به طوری که با افزایش فعالیت، تنها رگبرگ و دمبرگ گیاه آفتابگردان بر روی ساقه باقی می ماند.

✅کنترل

•  شخم عمیق پس از برداشت
• حذف بقایای گیاهی آلوده و منهدم کردن آن
• سموم شیمیایی

کرم تخمه آفتابگردان

کرم تخمه آفتابگردان که به نام پروانه آفتابگردان یا پروانه سر آفتابگردان نیز شناخته می شود، آفت رایجی است که به طور خاص دانه های آفتابگردان را هدف قرار می دهد. نام علمی آن Homoeosoma nebulella است.لارو کرم تخمه آفتابگردان عمدتاً از دانه های داخل سر آفتابگردان تغذیه می کند. آنها به داخل دانه ها تونل می زنند و باعث آسیب و کاهش کیفیت و عملکرد دانه می شوند. دانه های آلوده ممکن است دارای سوراخ، تار یا کدر (مدفوع حشرات) باشند. این آسیب همچنین می تواند دانه ها را مستعد ابتلا به عفونت های قارچی و پوسیدگی کند.

✅کنترل

• ارقام مقاوم
• سموم شیمیایی
• کنترل شیمیایی
• کنترل بیولوژیکی

پیشنهاد اگری راز

برای مشاهده برنامه غذایی عمومی آفتابگردان روی عکس کلیک کنید.

جمع بندی

مبارزه با بیماری و آفات مهم آفتابگردان، جلوگیری از وقوع و یا کاهش میزان و شدت خسارت می باشد که با استفاده از روش های مختلفی صورت می گیرد. هدف از مبارزه نجات تک تک گیاهان نمی باشد، بلکه نجات جمعیت گیاهان در نظر می باشد. جهت کنترل و مبارزه با بیماری و آفات، دانش کافی از علل وقوع و توسعه آن مورد نیاز می باشد.

منابع

• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D9%87
• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D9%87

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ،راز رویش ها**