آفت و بیماری های گوجه فرنگی

آفات و بیماری‌ های گوجه فرنگی می‌ توانند اثرات مخرب و منفی زیادی بر روی بوته‌ های گوجه فرنگی داشته باشند؛ از همین رو اگر آفات گوجه فرنگی به موقع شناسایی نشده و از بین نروند، به اقتصاد و محصولات کشاورزی خسارات زیادی وارد خواهند کرد. در همین راستا قصد داریم در این مقاله، در خصوص برخی از انواع مهم آفات و بیماری‌ های گوجه فرنگی صحبت کرده و روش‌ های مقابله و کنترل آنان را بیان کنیم. همچنین در این مقاله به بررسی برنامه کوددهی گوجه فرنگی نیز می پردازیم.

آشنایی با آفات گوجه فرنگی

در ادامه برخی از آفات گیاه گوجه فرنگی که موجب آسیب رساندن به محصولات می‌ شوند را بررسی می نماییم. توصیه می شود که قبل از درگیری گیاه با آفات گوجه فرنگی، با استفاده از آمینو اسید در گیاهان و سولفات پتاسیم پودری گیاهان خود را در مقابل آفات و بیماری های گوجه فرنگی مقاوم کنید.

کرم میوه‌ خوار گوجه‌ فرنگی

کرم میوه خوار گوجه فرنگی Huberarmigera(Heliothis)Helicoverpa از مهمترین آفات گوجه فرنگی (Solanum lycopersicum) در جهان و ایران می باشد. کرم میوه خوار گوجه فرنگی یکی از آفات گوجه فرنگی فضای باز است که اغلب به میوه و گل‌ های گوجه فرنگی حمله می‌ کند. این آفت از لحاظ ظاهری، دارای رنگ قهوه‌ای است و کیفیت محصول گوجه را کاهش می دهد.
✅مدیریت : برای شکار کامل حشرات و کاهش جمعیت آفت می توانید از فرمون جنسی همراه با تله تخصصی استفاده کنید. هم چنین می توانید با تماس با کارشناسان فنی اگری راز از مشاوره رایگان برای انتخاب سم مناسب استفاده نمایید.

کرم برگ‌ خوار گوجه‌ فرنگی

کرم های برگ خوار گوجه فرنگی (Spodoptera litura) دارای رنگ قهوه ای هستند و همانطور که از نام آنها مشخص است، این نوع از آفات بیشتر به برگ‌ های بوته گوجه فرنگی آسیب می رساند و کم‌کم باعث خشک شدن بوته و به خصوص برگ‌ های نزدیک به سطح خاک می شوند.

✅ مدیریت : برای شکار حشرات کامل و کاهش جمعیت آفت می توانید از فرمون جنسی همراه با تله تخصصی و سموم کشاورزی مناسب استفاده کنید.

شب‌ پره مینوز گوجه‌ فرنگی

شب پره مینوز گوجه فرنگی Tuta absoluta (Meyrick) را اغلب در گلخانه‌ ها مشاهده می‌ نمایید. در ظاهر، شما دانه‌ های ریز که همان تخم‌ های شب‌ پره هستند را بر روی ساقه و میوه می‌ بینید که در صورت مقابله نکردن با آن، کم‌کم زیاد شده و گیاه به صورت کامل از بین می‌ رود.

✅مدیریت: برای مبارزه با این شب‌ پره‌ ها، لازم است تا از تله‌ های نوری یا حشره کش‌ هایی که زیر نظر کارشناس توصیه شده استفاده گردد.

کرم‌های طوقه‌بُر

کرم طوقه بر Agrotis ipsilon Rotten -Agrotis exclamationis L ظاهری بسیار شبیه به سوسک دارد. هدف اصلی این کرم‌ها، آسیب زدن به ریشه است که در نهایت باعث از بین رفتن گیاه و خشک شدن آن می‌شوند. جالب است بدانید این کرم‌ها اغلب در تاریکی فعالیت می‌کنند.
✅مدیریت: برای شکار حشرات و کاهش جمعیت آفت می توانید از فرمون جنسی همراه با تله تخصصی و سموم انتخابی استفاده کنید. البته با بهینه سازی دمای محیط و رطوبت خاک، می‌توان از رشد کرم‌های مذکور جلوگیری کرد.

مگس مینوز

دو گونه مهم از مگس های مینوز برگ به نام های ‭Liriomyza sativae‬و ‭ L. trifolii ‬از آفات گوجه فرنگی گلخانه ای هستند. این مگس‌ها به برگ گیاه گوجه فرنگی حمله می‌ کنند و باعث سوراخ شدن و گاها پیچ خوردن آن می‌ شوند. از لحاظ ظاهری این مگس‌ ها شبیه مگس‌ های معمولی هستند؛ اما بال‌ های آنان بسیار کشیده‌ تر و به رنگ سیاه است. برای اینکه بتوان از گیاه در برابر این مگس‌ ها محافظت کرد، می‌ توان از آفت‌ های مخصوص شب‌ پره‌ ها استفاده نمود.

✅مدیریت : برای مبارزه با مگس مینوز، توصیه می‌ شود در هنگام کشت دقت کنید که نشاء سالم و عاری از آفت باشد و در مرحله بعدی از حشره کش های توصیه شده زیر نظر کارشناس استفاده شود.

مگس سفید

گیاه گوجه فرنگی یک میزبان عالی برای مگس سفید (Silverleaf whitefly) است. بسیاری از متخصصان کشاورزی مگس سفید را عامل بسیاری از بیماری‌ های گیاه می‌ دانند. چنانچه در زمان مناسب با این مگس ها مقابله نگردد، می‌ توانند به محصولات خسارت زیادی وارد کنند.
✅مدیریت: برای مبارزه با مگس سفید، توصیه می‌ شود حتما از سموم اختصاصی استفاده کنید.

کنه‌ ها

کنه یکی از مهم ترین آفات گوجه فرنگی است. کنه‌ ها از ساقه گوجه فرنگی و شیره‌ موجود در آن استفاده می‌ کنند. متاسفانه کنه‌ ها می‌ توانند به محصولات گوجه فرنگی آسیب جدی وارد کنند. اگر در زمان مناسب به کنه‌ ها رسیدگی نشود، باعث می‌ شوند تا برگ های گیاه سوراخ شوند. دو گروه از کنه ها شامل کنه تارتن (دونقطه ای) و کنه حنایی در گوجه فرنگی مهم و خسارت زا هستند.

✅مدیریت: برای مقابله با کنه توصیه می‌ شود که از سموم کنه کش استفاده شود و عامل اصلی طغیان کنه برطرف گردد. البته لازم است این سم به صورت دوره‌ ای در زمان رشد گیاه به آن اضافه شود.

تریپس گوجه‌ فرنگی

از لحاظ ظاهری، تریپس گوجه‌ فرنگی (Haplothrips Tritici) حشرات قهوه‌ ای رنگی هستند که شکل سوزنی دارند. این آفات در بوته‌ های گوجه فرنگی به وفور مشاهده می شود؛ زیرا این آفت در دسته آفت‌ های رایج گوجه فرنگی قرار می گیرد. علائم آلوده شدن گوجه فرنگی به این آفت، بسیار شبیه به کمبود پتاسیم است.
✅مدیریت : متاسفانه تریپس‌ ها در برابر بسیاری از سموم فعلی مقاوم هستند؛ به همین دلیل استفاده از حشرات شکارگر می تواند گزینه‌ مناسبی برای مقابله با آن‌ ها باشد. البته اگر از سموم تماسی نیز بهره ببرید، تاثیر مثبتی بر روی کنترل این آفت مشاهده خواهید کرد.

آشنایی با بیماری های گوجه فرنگی

بیماری‌ های گوجه فرنگی عموما باعث می‌ شوند میزان باروری گیاه گوجه فرنگی تا حد زیادی کاهش یابد. از همین رو توصیه می‌ شود تا کشاورزان و باغداران به خوبی با بیماری‌ های گوجه فرنگی آشنایی داشته باشند تا سریعا در جهت برطرف کردن مشکل اقدام کنند.

لکه موجی (بلایت زودرس) گوجه فرنگی

عامل بیماری گیاهی لکه موجی گوجه فرنگی قارچ Alternaria Solani است. این بیماری اغلب در گوجه فرنگی و فلفل دیده می‌ شود. عامل این بیماری یک نوع قارچ است که باعث خشک شدن و سوختگی برگ گیاهان می‌ گردد. از علائم این بیماری می‌ توان به لکه‌ های سیاه و قهوه‌ ای ایجاد شده بر روی ساقه و برگ گیاه اشاره کرد. برای مقابله با این بیماری می توان از بذر سالم استفاده کرد و قبل از کاشت، زمین را به صورت عمیق شخم زد.

پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی

پژمردگی فوزاریوم (Fusarium Wilt) توسط قارچ فوزاریوم اکسیسپریوم اف. اس پی. لیکوپرسیسی (Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici) ایجاد می‌ شود. یکی دیگر از انواع بیماری‌ های گوجه فرنگی، پژمردگی فوزاریومی است. عامل به وجود آورنده این نوع بیماری نوعی قارچ است و چنانچه زمین را آلوده کند، اثرات آن تا چندین سال قابل مشاهده است. اگر خاک شما اسیدی یا شنی باشد، اغلب شرایط مساعد را برای رشد این قارچ ها فراهم می کند. از جمله علائم این بیماری، می‌ توان به زرد شدن برگ‌ های پایینی گیاه اشاره کرد که کم‌کم کل ساقه را نیز درگیر می‌ کند.

✅ برای پیشگیری از رشد این قارچ توصیه می‌ شود که زمین توسط گوگرد ضدعفونی شده و رطوبت و دمای خاک مکررا مورد بررسی قرار گیرد.

خال سیاه گوجه فرنگی

خال سیاه که اغلب بر روی برگ یا میوه گوجه فرنگی مشاهده می‌ شود، از دیگر بیماری‌ های گوجه فرنگی است که عامل ایجاد کننده آن نوعی قارچ است. این قارچ اغلب در محیط‌ های مرطوب و گرم رشد می‌ کند.

عامل بیماری آنتراکنوز، پوسیدگی میوه، خال سیاه گوجه فرنگی Anthracnose fruit (Ripe rot)of tomato قارچ Colletotrichum coccodes (Wallr) Hughes می باشد. چندین گونه از جنس Colletotrichum شامل  Colletotrichum coccodes (Wallr) Hughes، C. dematium، c. gloeosporioides  به عنوان عامل بیماری گزارش گردیده که علایم آنتراکنوز را ایجاد می کند؛ ولی گونه C. coccodes مهم ترین عامل بوده و این گونه را در ایران بیماری خال سیاه گوجه فرنگی می دانند.

✅ برای اینکه بتوان این بیماری را کنترل کرد، توصیه می‌ شود از بذرهای سالم استفاده شود و علف‌ های هرز اطراف گیاه را نیز از بین برد.

شانکر باکتریایی گوجه فرنگی

عامل بيماری شانکر باكتریایی گوجه فرنگی، Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis، باكتری گرم مثبت، غيرمتحرک و هوازی اجباری است. این بیماری نیز یکی از موارد مهمی است که می تواند بوته گوجه فرنگی را درگیر کرده و باعث ضعف ساقه شود. معمولا شانکرها به شکل بیضی هستند و حالت شیره مانند دارند.

✅ اگر می‌ خواهید با این بیماری مقابله کنید، لازم است شاخه‌ های درگیر را سریعا هرس نمایید. البته با آبیاری منظم، مراقبت از پوست ساقه و ضدعفونی کردن گیاهان، می‌ توان عامل بیماری را از بین برد.

سفیدک سطحی گوجه فرنگی

سفیدک سطحی گوجه فرنگی (leveillula taurica) از طریق نوعی عامل قارچی منتقل می‌ شود. اگر هوا بسیار خشک و گرم باشد، این قارچ به سرعت پیشروی می‌ کند. از علائم این بیماری می‌ توان به نقاط سفید و آهکی بر روی برگ و سایر بخش‌ های گیاه اشاره کرد.

✅ برای از بین بردن عامل این بیماری، می‌ توان از قارچ کش‌ های توصیه شده زیر نظر کارشناس استفاده نمود.

آنتراکنوز گوجه فرنگی

عامل بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی  Colletotrichum spp می باشد و علائم بیماری به صورت لکه های مدور با هاله ای قهوه ای در سطح برگ و میوه ظاهر می شود. این بیماری از طریق بذر و میوه های آلوده انتشار می یابد. مراحل حاد بیماری گلدهی، میوه دهی و پس از برداشت است.

✅ برای از بین بردن عامل این بیماری، می‌ توان از قارچ کش‌ های توصیه شده زیر نظر کارشناس استفاده کرد.

برنامه کوددهی گوجه فرنگی

گوجه فرنگی برای تولید میوه به عناصر غذایی به خصوص کلسیم، پتاسیم و ازت نیاز دارد. در صورت عدم تأمین این عناصر غذایی بوته های گوجه فرنگی ضعیف شده و کیفیت محصول کاهش می یابد. گوجه فرنگی برای ریشه زایی، گلدهی و تولید میوه به فسفر و برای تولید برگ و شاخه به عنصر نیتروژن نیاز دارد. مصرف بیش از اندازه این عناصر و یا کمبود آنها در محیط رشد گیاه سبب رشد نامناسب گیاه و در نتیجه کاهش کیفیت و راندمان تولید می گردد.
مراحل تولید گوجه فرنگی در مزرعه شامل هفت مرحله می باشد. جالب است بدانید نیاز کودی گوجه فرنگی در هر یک از این مراحل یکسان نیست.

برای مشاهده برنامه غذایی عمومی گوجه فرنگی اینجا کلیک کنید.

جمع‌ بندی

در این مقاله برخی از مهمترین آفات و بیماری های گوجه فرنگی معرفی شدند. به صورت کلی، بهترین راه محافظت از محصولات گوجه فرنگی، کاشت بذر سالم و اصلاح شده، بررسی دوره‌ ای خاک و رطوبت محیط و استفاده از سموم و کودهای شیمیایی مناسب می باشد.

منابع

• national center for biotechnology information
• Be On The Lookout For Damaging Diseases Of Tomatoes 
• ?Are you familiar with such symptoms on tomato plants

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ،راز رویش ها**

فروشگاه کشاورزی شیراز / فروشگاه آنلاین کشاورزی اگری راز / فروشگاه اینترنتی کشاورزی اگری راز