کشت و کار در گلخانه از مزایای زیادی برخوردار است اما گیاهان گلخانه ای نیز مانند سایر کشت ها با بیماری ها و آفات رو به رو می شوند. کنترل آفات و بیماری ها در گلخانه بسیار مهم است؛ چرا که به دلیل محصور بودن فضای گلخانه، در صورت عدم کنترل آفات و بیماری ها امکان شیوع و طغیان آن ها وجود دارد. به همین دلیل باید دقت و تمرکز کافی را در تشخیص و راهکار اصولی جهت جلوگیری از گسترش آن ها را داشت.

آفات و بیماری های گلخانه

بیماری ها و آفات گلخانه ای انواع مختلفی دارند که برخی از آن ها در بیشتر محصولات کشت شده در گلخانه یکسان هستند و کافیست آن ها را بشناسید و راهکار مبارزه با آن ها را بدانید. آفات گیاهی مجموعه ای از حشرات، قارچ‌ ها، باکتری‌ها و حتی ویروس‌ ها هستند. هر یک از این آفات به شیوه های گوناگونی می توانند گیاه را ضعیف کنند. چرا که اکثر حشرات با تغذیه از شیره سلولی گیاهان یا تغذیه از بافت برگ‌ها و ساقه‌ها و حتی ریشه به گیاهان آسیب وارد می کنند.

بیماری های قارچی گلخانه ای نیز با ایجاد اسپورها یا رخنه کردن در بافت گیاهان مختلف می‌ توانند به آن ها حمله کنند و سبب پوسیدگی یا پژمردگی در آن‌ها شوند. مهم ترین آفات در گلخانه شامل مینوز، شته ها، مگس سفید، زنجرک و کنه ها هستند. از مهم ترین بیماری های قارچی نیز می توان به پوسیدگی ساقه، ریشه و طوقه، سفیدک ها، آنتراکنوز، بوته میری و فوزاریوم اشاره کرد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

آفت مگس مینوز گلخانه

آفت مینوز یکی از آفات مهم در کشاورزی است و به گیاهانی همچون صیفی‌ جات، سبزیجات، درختان و حتی گیاهان زینتی آسیب می‌ رساند. خسارت اولیه این آفت در مراحل لاروی است؛ زیرا به داخل لایه نازک برگ نفوذ کرده و با تغذیه از بافت داخلی آن، موجب ایجاد دالان هایی در برگ‌ ها می‌ شود که به راحتی این دالان ها قابل تشخیص هستند.

مینوزها به دلیل تغذیه از برگ و ایجاد تونل ها در برگ، منجر به کاهش فتوسنتز شده، در نتیجه ضعف گیاه و کاهش محصول را به دنبال دارد. آفت مینوز در شرایط آب و هوایی گرم و خشک، گسترش پیدا می کند. در واقع مینوزها حشراتی کوچک با اندازه حدود 3 – 2 میلی متر هستند که لاروهای آن سفید رنگ یا زرد مایل به قهوه ای هستند. برای مقابله و کنترل مینوزها می توان از نصب توری ها، کارت زرد، کنترل بیولوژیک و حذف علف های هرز و سموم شیمیایی همچون کلرپیریفوس فن والریت، تریگارد و پرمترین استفاده کرد.

آفت مگس سفید یا سفید بالک

آفت مگس سفید یا Whitefly یکی از آفات مهم محصولات گلخانه‌ ها و حتی کشت فضای باز می‌ باشد. این آفت را به نام های دیگری همچون پشه سفید، شته سفید بالدار، آفت پروانه سفید نیز می‌ شناسند. مگس سفید بیشتر در مناطق گرم و مرطوب حضور دارد. در گلخانه‌ ها و برخی از مناطق کشاورزی به علت داشتن شرایط مساعد، این آفت بیشتر دیده می شود.

دوره زندگی مگس سفید در حدود سه الی چهار هفته است. این آفت چهار دوره زندگی دارد که شامل تخم، لارو، شفیره و حشره کامل می باشد. با توجه به دوره کوتاه زندگی آن ها، میزان تولید مثل آن ها بسیار زیاد است. زیرا مگس‌ های سفید ماده، می‌ تواند 300 الی 400 تخم بگذارد و در هر سال تقریبا ده نسل تولید مثل کنند. جهت بررسی علائم خسارت مگس سفید و راه کنترل آن به مقالات قبل مراجعه کنید.

آفت شته گلخانه ها

آفت شته یکی از آفات بسیار مهم در کشاورزی است که نه تنها در گلخانه وجود دارد، بلکه در بین درختان، گیاهان زراعی و گیاهان آپارتمانی نیز حضور دارد. در واقع شته ها حشراتی ریز و كوچک با فرم بدني نرم و گلابي شكل هستند که به رنگ های سبز، زرد، قهوه ای و… دیده می شوند. سرعت تولید مثل این آفت بسیار زیاد است و مي تواند تا 20 نسل در سال داشته باشند. همچنین در گلخانه به علت كم بودن فضای محدود جمعيت شته ها به سرعت افزايش پیدا می کند.

شته ها بیشتر در قسمت های جوان گیاه و بر روی سطح زیرین برگ ها حضور دارند. شته از طریق خرطوم خود از شيره گياه تغذیه کرده و سپس شيره را دفع می کنند. به همین علت هم باعث تجمع مورچه ها شده و هم سطح برگ ها آسیب می بینند. شته ها بر روی برگ ها شيره می ریزند که می تواند مانع عمل فتوسنتز و باعث جذب بیماری های قارچی مانند قارچ کپک دوده ای به واسطه همین شیره ها شود. همچنین خسارت شته می تواند به صورت پیچیدگی لبه برگ ها و افزایش ضخامت غیر عادی همراه با حالت پژمردگی و یا کمبود عناصر در گیاه شود.

آفت کنه تارتن در گلخانه

کنه ها از دیگر آفاتی هستند که در بسیاری از گیاهان ایجاد خسارت می کنند. یکی از انواع کنه ها، کنه‌ تار عنکبوتی است که رایج‌ ترین نوع کنه‌‌ در گلخانه می باشد. این آفت به صورت پلی فاژ بوده و در تولید محصولات گلخانه‌ ای مانند گوجه فرنگی، کدو، بادمجان، فلفل، خیار، توت فرنگی، برخی سبزیجات و … خسارت می‌ زند.

کنه‌ تارتن یا تار عنکبوتی معمولا از سطح زیرین برگ تغذیه می‌کنند. با سوراخ کردن بافت گیاهان میزبان سبب می شود که بر روی برگ لکه هایی به صورت کلروتیک ایجاد گردد؛ زیرا در این محل ها کلروفیل از بین می‌ رود. همچنین در اثر تغذیه این آفت، برگ‌ ها زرد، خاکستری يا برنزی شده و پس از چندین روز برگ ها می ریزند. از سموم مناسب در کنترل این آفات می توان به آدیوس، نیسورون، نئورون، اورتوس و پروپارژین اشاره کرد.

بیماری بوته میری

بوته میری یکی از گیاهان بسیار شایع در گلخانه است که با اسم مرگ گیاهچه نیز آن را می شناسند. بوته میری یک بیماری قارچی خاکزاد است که معمولا در کشت سبزیجات و گل ها و نهال های جوان اثر‌گذار می باشد. گیاهانی که درگیر با بوته میری شده اند در عرض چند روز، از پایه و یا طوقه خود فرو می ریزند و بر روی زمین می افتند.

معمولا در زمانی که هوا سرد و خاک مرطوب باشد ابتلا به بیماری بوته میری افزایش پیدا می کند. این قارچ ها به راحتی زنده می مانند و در خاک و ادوات که آلوده به خاک هستند انتقال پیدا می کنند. از جمله روش هاى کنترل بیماری بوته میری، عدم جابه جایی قسمت آلوده به بخش سالم زمین است.

از علائم این بیماری می توان به نرم و آبکی شدن ساقه، طوقه و حتی ریشه گیاهان اشاره کرد که اغلب به رنگ خاکستری یا قهوه ای هستند. در نتیجه ساقه ها نازک شده و بر روی خاک می افتد. جهت کنترل این بیماری می توان اقداماتی مانند ضد عفونی خاک و بذر قبل از کاشت، جلوگیری از جا به جایی بخش آلوده به زمین سالم، کنترل رطوبت و آبیاری، زهکشی مناسب زمین و مصرف فسفیت پتاسیم و سموم قارچکش را انجام داد.

بیماری فیتوفترا در گلخانه

بیماری فیتوفترا معمولا می تواند نسبت به پیتیوم خسارت بیشتری وارد کند. فیتوفترا معمولا موجب پوسیدگی طوقه و ریشه می‌ شود. پوسیدگی فیتوفترا در گلخانه بر روی محصولات مختلفی دیده می شود؛ اما در محصول خیار در مرحله اول سبب پوسیدگی میوه می‌ شود. جالب است بدانید در شرایط هوای مرطوب این قارچ می تواند بوته خیار را قبل از رشد متعادل از بین ببرد.

علائم بیماری پوسیدگی فیتوفتورایی شامل پوسیدگی ‌ریشه و طوقه، پژمردگی و ایجاد لکه در برگ ها، حتی پوسیدگی میوه و در نهایت مرگ گیاه است. توجه کنید که این بیماری از طریق رگبرگ‌ها و دمبرگ‌ها نیز گسترش می‌یابد. در نتیجه گسترش آن قسمت عمده‌ایی از شاخ و برگ قهوه‌ای و خشک می‌شود. با افزایش رطوبت می توانند به سرعت کل گلخانه را درگیر با بیماری کنند. پس با کنترل رطوبت، ایجاد تناوب در کشت، از بین بردن بقایای گیاه و مصرف سموم شیمیایی متالاکسیل، مانکوزب و تیوفانات متیل می توان آن را کنترل کرد.

بیماری رایزوکتونیا در گلخانه

به طور کلی علائم ایجاد شده توسط قارچ پیتیوم و فیتوفترا با مرگ گیاهچه در قبل از ظهور است. علائم کلی آن ها شامل لهیدگی به همراه لکه های قهوه ای به صورت آبسوختگی می باشد. گسترش آن ها نیز بسیار سریع صورت می گیرد. علائم ابتدایی قارچ رایزوکتونیا به این صورت است که قبل از خروج گیاهچه از خاک، زخم های برنزه تا قهوه ای متمایل به قرمز رنگ، بر روی نشاء می باشد و با گسترش آن موجب مرگ گیاهچه می‌ شود.

مقاومت گیاهان در حال رشد نسبت به بیماری بیشتر بوده؛ چرا که حساسیت کمتری دارند. شرایط گسترش قارچ ریزوکتونیا برخلاف پیتیوم و فیتوفتورا، به صورت خاک خشک و یا مناطق مرطوب و خنک است و در بخش های بالایی خاک بیشتر بروز می‌ یابد. رایزوکتونیا بیشتر در مراحل قلمه زنی و نشاکاری گیاه دیده می شود. می توان با سمومی همچون متالاکسیل مانکوزب و ضد عفونی خاک از گسترش این بیماری جلوگیری کرد.

نتیجه گیری

بیماری ها و آفات در گیاهان از مهم ترین مسائل در کشاورزی هستند که باید در پیشگیری و کنترل آن ها اقدامات لازم را انجام داد. چرا که حجم و تولید محصولات رابطه مستقیمی باکنترل این آفات و بیماری ها دارند. هرچه آفات و بیماری بیشتر باشد، حجم خسارت آن ها نیز بیشتر است. از این رو باید به صورت جدی و اصولی آن ها را کنترل نمود.

بهترین کود برای گلدهی گیاهان کودی است که حاوی سه عنصر نیتروژن، فسفر یا فسفات و نیز پتاسیم یا پتاس باشد. کود گل دهی یکی از موارد مهمی می باشد که عموما باغداران و پرورش دهندگان گل از آن استفاده می نمایند تا گیاهان آنها بتوانند در زمان مقرر گلدهی داشته باشند. البته باید در نظر داشته باشید که در پروسه گل دهی موارد متفاوتی دخیل می باشند که از مهمترین آنها می توان به نور، رطوبت، دما، خاک و … اشاره نمود. خاطرنشان می شود که باروری بالای یک درخت و گیاه مستلزم این مورد است که شکوفه های زیادی داشته باشد. شما با استفاده از کود گل افزا شرایطی را برای گیاه فراهم می آورید که بتواند از مواد مغذی بیشتر برای باروری بالاتر استفاده نماید.

کود گلدهی چیست

با استفاده از کود گلدهی می توانید مواد مغذی را راحت تر به ریشه گیاهان برسانید. در کود گلدهی موارد متفاوتی همانند پتاسیم، نیتروژن، مس، روی  و … یافت می شود. البته باید بیان نمود که این بین سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم برای رشد گیاه موثرتر می باشند. کود NPK یا گل افزا  یا کود گلدهی حاوی سه عنصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم هستند.

خواص کود گلدهی

بهترین کود برای گلدهی کودی است که هر سه عنصر پتاسیم، نیتروژن و فسفر را در ساختار خود داشته باشد، جالب است بدانید یک گیاه برای رشد خود به 17 عنصر معدنی نیاز دارد. از این بین 3 عنصر دارای اهمیت بیشتری هستند که در کود گل افزا می توان آنها را مشاهده نمود. لازم است تا در پروسه رشد گیاه شما به صورت تناوبی این کود را به خاک اضافه نمایید تا ریشه بتواند مواد مغذی مورد نیاز خود را به راحتی به دست آورد. اگر این سه عنصر به میزان لازم به گیاهان برسند موجب می شود تا گیاه در بهار شکوفه های بیشتری تولید نماید. این مورد برای باغداران اهمیت زیادی دارد، زیرا گلدهی بیشتر به محصول بیشتر ختم می شود.

اهمیت استفاده از کود گلدهی

یکی از چالش هایی که اغلب باغداران با آن روبه رو هستند، این است که درختان و به صورت کلی گیاهان آنان در زمان مقرر گلدهی ندارند تا در نهایت تبدیل به میوه شوند. از همین رو آنها کود گلدهی را به خاک اضافه می نمایند تا ضریب گلدهی را افزایش دهند. در نظر داشته باشید که اگر مواد مغذی مورد نیاز گیاه در زمان مناسب به آن نرسد این امکان وجود دارد که هیچ وقت به مرحله شکوفه زدن وارد نشود یا حتی شکوفه ها بی دلیل دچار ریزش شوند. از همین رو لازم است با خرید کودمخصوص گلدهی شرایط باروری را برای گیاهان فراهم آورد.

زمان استفاده از کود گلدهی

بسیاری از افرادی که دانش لازم در حوزه باغداری را ندارند، تصور می کنند که هر زمان مایل باشند می توانند کود گلدهی را به خاک اضافه نمایند. اما توجه داشته باشید که استفاده از این کود دارای شرایط خاص خود می باشد. یک قانون کلی برای استفاده از این کودها وجود دارد و آن این است که برای درختان لازم است تا زودتر کوددهی شروع شود؛ زیرا دریافت کود از زمین و تاثیر گذاشتن آن به زمان بیشتری نیاز دارد.

بهترین زمان استفاده از کود گلدهی برای گیاهان زمانی است که گیاه شروع به گلدهی نکرده است. البته شما باید بررسی نمایید که درصد عناصر در کود خریداری شده شما چگونه است. به طور مثال اگر میزان فسفر موجود در کود زیاد است می توانید در زمان کشت گیاه آن را استفاده کنید و اگر میزان نیتروژن بالا است می توانید در زمان های کمبود نیتروژن آن را به خاک اضافه نمایید.

نحوه استفاده از کود گلدهی

برای استفاده از کود گلدهی در کشاورزی توصیه می شود تا ابتدا خاک را بررسی و آزمایش نمایید تا مشخص شود چه میزان عناصر در آن وجود دارد و خاک به چه عناصر دیگری نیاز دارد. در نهایت می توانید بر اساس ترکیبات موجود در خاک از بهترین کود برای گلدهی استفاده کنید. توجه نمایید که اگر از کود گلدهی به میزان زیادی استفاده شود، ممکن است گیاه شما پوسیده شود. به صورت کلی توصیه می شود تا هر سه گرم از کود کامل را در 1 لیتر آب حل نموده و سپس در اطراف ریشه گیاه بریزید تا به راحتی جذب گردد.

تاثیر عناصر در گلدهی یا گل افزایی

تاثیر نیتروژن در گلدهی

نیتروژن قادر است تا سنتر پروتئین را در گیاه افزایش دهد؛ لذا با این عمل رشد گیاه نیز بیشتر شده و گلدهی بیشتر رخ می دهد. رشد بیشتر گیاه مستلزم فتوسنتز بیشتر است و به همین دلیل رشد رویشی گیاه به مراتب بیشتر خواهد شد. نیتروژن به راحتی می تواند باعث تکامل جوانه شود و به میوه دهی بیشتر کمک نماید. البته این مورد نیز باید بیان گردد که اگر نیتروژن بیش از حالت معمولی باشد، رشد گیاه از حالت تعادل خارج می شود. باید در نظر داشت که نیتروژن قادر است تا شادابی میوه و برگ ها را تضمین نماید. بنابراین بهترین کود برای گلدهی، بهتر است حاوی عنصر نیتروژن باشد.

تاثیر روی در گلدهی

روی قادر است تا شرایط تغذیه گیاه را تقویت نماید و محیط را برای گلدهی فراهم کند. اگر این عنصر از حد معمول کمتر شود، باعث می شود تا گیاه مواد مغذی خود را دریافت نکند و از پروسه رشد عقب بماند. لازم به ذکر است که این عنصر اغلب در لایه های زیری خاک قرار دارد. اگر خاک شما به صورت قلیایی باشد، میزان روی در آن به مراتب بیشتر است و گیاه نیز راحت تر خواهد توانست که این عنصر را دریافت نماید.

وجود روی در خاک منجر می شود تا فعالیت های آنزیمی گیاه بیشتر شود، همچنین گرده افشانی و تلقیح را تسهیل می نماید. از سوی دیگر باید در نظر داشت که روی می تواند باعث شکل گیری میوه شده و هورمون رشد را در گیاه افزایش دهد. بسیاری از کشاورزان برای اینکه مقاومت گیاهان خود را افزایش دهند از کودهای حاوی روی استفاده می نمایند.

تاثیر بر در گلدهی

یکی از عناصر میکرو در گیاهان، بر می باشد. این عنصر می تواند بر روی پایداری دیواره سلولی گیاهان تاثیر مثبتی ایفا نماید. از همین رو رشد گیاهان راحت تر شده و برای گرده افشانی راحت تر آماده می شوند. از این عنصر گیاه برای تثبیت نیتروژن استفاده می نماید.  اگر این مورد در گیاه کم باشد، گرده افشانی و باروری گیاه کمتر می شود. باید در نظر داشت که یک دیلی عدم تشکیل گل و میوه کمبود عنصر بر است که امروزه در انواع کودها استفاده می شود تا این کمبود جبران گردد.

تاثیر مولیبدن در گلدهی

این عنصر نیز در رشد گیاه تاثیر بسزایی دارد. میزان این عنصر در خاک بسیار اندک است اما تاثیرات آن فراوان می باشد. این مورد موجب می گردد تا جذب نیترات افزایش یابد. به عبارت دیگر اگر این مورد در خاک به اندازه کافی وجود نداشته باشد، گیاه نمی تواند نیترات را به آمونیوم تبدیل کند. اگر این نیترات در برگ ها جمع شود، باعث می شود  که برگ ها زرد شده و کم کم بسوزند. هر اندازه میزان اسیدی بودن خاک بیشتر باشد، امکان جذب این عنصر توسط ریشه نیز بیشتر است. با این توضیح اگر گیاه بتواند نیترات مورد نیاز خود را به دست آورد، راحت تر می تواند پروسه رشد و باروری خود را تکمیل نماید.

جمع بندی

با توجه به مواردی که در بالا بیان شد، می توان نتیجه گرفت که یک گیاه برای رشد به عناصر مختلفی نیاز دارد. کود گل افزا که یک کود کامل می باشد قادر است عناصر مورد نیاز جهت فرآیند گلدهی گیاهان را فراهم آورد. از همین رو کشاورزان و باغداران بهتر است حتما در پروسه کاشت و نگهداری گیاهان خود از کود گلدهی نیز استفاده کنند. البته بسیار مهم است که شما در زمان مناسب از این کود استفاده نمایید تا بتوانید نتایج آن را در رشد و باروری گیاهان خود مشاهده کنید.

دقت داشته باشید که استفاده از کود گل افزا برای درختان باید زودتر از دیگر گیاهان انجام شود؛ زیرا جذب این عنصر در درختان کندتر می باشد و اثر گذاری آن بر روی درخت به زمان بیشتری نیاز دارد.

با ما همراه باشید

با ارائه برترین مقالات و مطالب روز کشاورزی توسط کارشناسان فنی

  **اگری راز ، راز رویش ها**

فصل بهار، فصل رشد، رویش و باردهی محصولات است که در این زمان درختان، گیاهان و محصولات کشاورزی می توانند باردهی اقتصادی را داشته باشند. جهت داشتن محصول باکیفیت و بازار پسند نیاز است که اقداماتی را انجام داد که در پی آن رویش، سرسبزی عملکرد موثر گیاهان به خوبی صورت بگیرد.

برای مشاوره در زمینه اقدامات مهم باغداری در فصل بهار و خرید کود و سم کشاورزی با شماره 09175392010 تماس بگیرید.

کوددهی و آماده سازی زمین

 با افزایش دما و شروع فصل رویش تمامی گیاهان نیاز به بستر مناسب جهت رشد و استقرار گیاه دارند. بستر مناسب گیاه باید به صورتی باشد که نه تنها مواد مغذی جهت رشد را در دسترس گیاه قرار دهد، بلکه عاری از بیماری، علف هرز و بقایای اضافی گیاه باشد. به طور کلی آماده سازی زمین فرآیندهای مختلفی را در بر میگیرد که همه آن اقدامات، در رشد و عملکرد درخت و میوه می تواند موثر باشد. این اقدامات شامل کوددهی، شخم زمین، حذف بقایای گیاه و… است که در زیر به آنها اشاره می کنیم.

کوددهی درختان در قبل از شروع زمستان

تغذیه درختان و غنی سازی خاک، رکن اصلی در رشد و عملکرد درخت است. کوددهی درختان قبل از شروع بهار در رشد، گلدهی، میوه دهی و در نهایت فعالیت گیاه اثر گذار است. کوددهی درختان در پاییز به شیوه خاصی انجام می شود که این نمونه از تغذیه، در پاییز تا اواخر زمستان بهترین فرم تغذیه است.

همانطور که می دانید اکثر درختان در زمستان فعالیت بسیار کمی دارند یا به اصطلاح گیاه در خواب به سر می برد. در این زمان نمی توان کود را به صورت محلول پاش و یا آب آبیاری استفاده نمود؛ زیرا درصد جذب این عناصر غذایی توسط گیاه به کمترین حالت است.

بنابراین کوددهی زمستانه درختان، به صورت چالکود صورت می گیرد. در واقع از کودهای گرانول ( کودهای دیر رهش) برای انجام چالکود استفاده می شود. عناصر غذایی در روش چالکود به تدریج در دسترس گیاه قرار می گیرند. از این رو درخت در فصل بهار با ضعف و کمبود تغذیه مواجه نمی شود و می تواند شکوفه دهی و باردهی خوبی را داشته باشد.

کوددهی درختان در بهار

کوددهی درختان در فصل رویش و فعالیت گیاه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است؛ چرا که تمام عملکرد و میوه دهی درخت در مرحله اول به مرحله گلدهی درخت وابسته است. هر چه تعداد گل بیشتر باشد؛ در نتیجه تعداد میوه بیشتر است. گاهی اوقات شاهد گل ریزی در باغات هستیم که که یکی از عوامل موثر در این فرایند مصرف کودهای اولیه درخت به خصوص کود فروت ست است که تاثیر قابل توجهی بر کیفیت و تعداد گل دارد.

استفاده از فروت ست

کود فروت ست یکی از کودهای بسیار مهم به خصوص در باغات است. کود فروت ست حاوی عناصر مهم و حیاتی گیاه در گل دهی مثل عنصر ازت، روی، بر، مولیدن، فسفر و حتی کلسیم است که مصرف این عناصر در زمان تورم جوانه درخت سبب بهبود گلدهی، گرده افشانی باکیفیت و در نهایت تشکیل میوه بر روی درخت می شود. استفاده از این کود به صورت محلول پاشی بر روی جوانه ها در زمان تورم جوانه صورت می گیرد تا تعداد گل و میوه را افزایش دهد. همچنین این کود مانع از ریزش گل و حتی میوه به خصوص در زمانی که میوه به حالت فندقی است می شود.

تغذیه پس از تشکیل میوه ها

کوددهی درخت در بهار، به خصوص در ابتدای فصل رشد بسیار مهم است. در صورتی که درخت در این زمان به خوبی تغذیه نشود توانایی درخت در تشکیل و حفظ میوه کم می شود. به طور کلی اصل کوددهی برای درختان میوه در بهار، بلافاصله با تورم جوانه ها و بعد از ریزش گل ها و گلبرگ ها است. اردیبهشت و خرداد یکی از بهترین زمان های شروع تغذیه درختان هستند.

کودها و عناصر مختلفی هستند که در بهبود کیفیت و حفظ و نگهداری میوه ها موثر می باشند. بعضی از این کودها شامل کود NPK مثل کود 20-20-20 ، کود 10-52-10 و 36-12-12 و عناصر ماکرو و میکرو می باشد. میزان کود مورد نیاز هر درخت با توجه به سن درخت، نوع درخت، شرایط آب و هوایی منطقه و نوع بافت خاک متفاوت است. بنابراین توصیه می کنیم قبل از خرید کود و مصرف آن با کارشناسان فنی اگری راز مشورت نمایید.

انجام شخم در باغات

در اوایل بهار و فصل رویش یکی از اقدامات بسیار مهم در باغات، شخم و بیل زنی (پاکن کردن) است. در تمام طول زمستان به دلیل بارش باران و برف و سرد بودن دما، خاک به شکل کلوخه در آمده است و ریشه چه های جدید گیاه در ابتدای رشد نمی توانند به خوبی در خاک نفوذ کنند که این امر می تواند از رشد موثر آن ها جلوگیری نماید.

از طرفی اگر خاک نرم و شخم نخورده باشد؛ در طول بهار با آبیاری هایی که صورت می گیرد به دلیل عدم زهکشی مناسب، احتمال خفگی ریشه ها افزایش یافته و می تواند منجر به حفظ رطوبت در آن قسمت از خاک شود. در نهایت این رطوبت اضافی می تواند باعث ابتلای گیاه به عوامل قارچی و بیماری زایی گیاهی شود.

شخم و بیل زنی سبب می شود راندمان آبیاری در درون خاک افزایش یافته و خاک زهکشی خوبی را پیدا کند. از دیگر مزایای شخم در باغات این است که با زیر و رو کردن خاک بقایای گیاهی به زیر خاک رفته و از ایجاد بیماری جلوگیری می شود. همچنین زیر و رو کردن خاک می تواند در کنترل آفت کرم سفید ریشه و حتی نماتد ریشه گیاهی و مبارزه با علف های هرز موثر باشد.

کاشت نهال در اواخر زمستان

یکی از بهترین زمان ها برای کاشت نهال در باغات، اواخر زمستان است. توجه کنید که یکی از اشتباهات رایج برخی از باغداران این است که نهال را در زمانی که هنوز سرمای زمستان تمام نشده و مدت زمان زیادی تا بهار مانده است می کارند. کاشت نهال در اوایل زمستان می تواند گیاه را ضعیف کند یا در موارد شدیدتر، آن را از بین می برد.

بنابراین بهترین زمان کاشت نهال در باغات، اواخر اسفند و اوایل فروردین است که با توجه به دمای هر منطقه می تواند متفاوت باشد. هرچه منطقه سردتر باشد، نهال را دیرتر باید کاشت. در واقع کاشت نهال در نیمه اول فروردین به فرم ریشه لخت و در نهایت به صورت گلدانی تا اواسط خرداد انجام پذیر است. ( توصیه می شود نهال را تنها در اواخر زمستان و اوایل بهار بکارید.)

هرس متعادل درختان

انجام هرس درختان از جمله اقدامات باغداری است که بهتر است در اواخر زمستان و یا قبل از رشد گیاه صورت بگیرد. انجام هرس درختان فواید بسیاری دارد. هرس باید به صورت اصولی و دقیق باشد؛ چرا که هرس می تواند در میزان باردهی سال جدید تاثیر زیادی داشته باشد. به طور کلی هرس، انواع مختلفی دارد که در زمان های مختلفی می توان آن را انجام داد. زمان انجام هرس به هدف از انجام آن بستگی دارد. اگر هرس به صورت اشتباهی انجام شود می تواند موجب خسارت و یا حتی مرگ گیاه شود.

هرس درختان در اواخر زمستان و یا قبل از بهار می تواند سبب تحریک در رشد و تولید میوه گیاه گردد. به طور معمول، درختانی که در مناطق سردتر هستند، هرس آن ها در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام می شود. درختانی که در مناطق گرمسیر کاشته شده اند، بیشتر در تابستان یا پاییز هرس می شوند. یکی از مهم ترین نکاتی که در زمان هرس باید به آن توجه کنید این است که شاخه هایی باید در اولویت قرار بگیرند که دچار شکستگی شده اند و یا آلوده به بیماری هستند.

هرس درختان در فروردین ماه بیشتر جهت فرم دهی درختان مثمر و بارور صورت می گیرد. هرس بهاره باید به صورت اصولی انجام شود؛ زیرا در غیر این صورت به جوانه ها و شاخه های بارده آسیب جدی وارد می شود. یک نکته بسیار مهم در امور هرس این است که قبل از حذف هر شاخه قیچی و یا اره را با سموم قارچ کش ضدعفونی کنید. همچنین بعد از هرس، از چسب باغبانی در جهت جلوگیری از حضور آفات و بیماری ها استفاده نمایید.

آبیاری درختان در بهار

آبیاری، به خصوص اولین آبیاری در بهار بسیار مهم است. بسته به نوع درخت و فرم سیستم آبیاری در باغات برای آبیاری اولیه باید نکاتی رعایت شود که در طول مدت دوره رشد درخت دچار میوه ریزی یا بیماری نشود. قبل از اولین آبیاری توصیه می شود راه آب های اطراف درخت (آبخور درخت) را تنظیم کرده و از برخورد آب با تنه درخت جلوگیری شود. زیرا در آبیاری غرقابی آب با سطح تنه درخت در تماس است. به علت رطوبت ایجاد شده در اطراف تنه درخت احتمال بروز بیماری های قارچی به خصوص پوسیدگی طوقه و یا ریشه درخت افزایش پیدا می کند.

اولین آبیاری درختان را آب استارت می گویند. در واقع آب استارت پس از ریزش گلبرگ ها به درختان داده می‌شود. این آب استارت می تواند در شرایط مختلف از جمله نوع دمای محیط و یا تنش آبی در باغ و… تفاوت داشته باشد. می توان همراه اولین آب، از یک سری از کودها مانند کودهای فسفر استفاده کرد که سبب رشد انفجاری ریشه ها در اول فصل می شود.

کنترل آفات و بیماری ها

کنترل آفات و بیماری ها در باغات، از مهم ترین اقدامات باغداری است که نباید از آن به سادگی گذشت. چرا که می توانند سلامت و کیفیت محصول و درخت را به خطر بیندازند. چه بسا در بسیاری از مواقع می تواند موجب مرگ درخت شوند.

زمان مبارزه با آفات به طور تقریبی پس از ریزش گلبرگ ها و شروع تشکیل میوه، آغاز می شود. زیرا در بسیاری از مواقع شروع تشکیل میوه، هم زمان با طغیان لاروهای حشرات و آفات و بیرون آمدن آن ها از تخم ها است. راه ها و روش های کنترل مختلفی برای هر نمونه از آفات وجود دارد. این روش ها می توانند شامل روش های مختلفی مانند روش های فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی باشند. نکته مهم در مبارزه با آفات و بیماری ها، تشخیص و مبارزه به موقع است که در کاهش میزان خسارات به میوه و باغداران تاثیر زیادی دارد.

نتیجه گیری

فصل بهار، آغاز رشد و حیات درختان و گیاهان است که می توان با تغذیه درست و اصولی درختان در این فصل، کمیت و کیفیت محصولات را در فصل برداشت افزایش داد. توجه به اقدامات باغداری در فصل بهار می تواند در برداشت میوه های سالم و با کیفیت به ما کمک کند. توصیه می شود که در جهت داشتن باغی خوب تمام نکات بیان شده در این مقاله را در کنار هم در نظر بگیرید.

هیچ موجود زنده ای در دنیا بدون غذا نمی‌ تواند رشد خوبی داشته باشد. این موضوع برای گیاهان نیز صدق می کند. تمامی گیاهان برای رشد، باردهی و ادامه حیات، به عناصر غذایی نیاز دارند که این عناصر غذایی را هم از طریق خاک دریافت می کنند و هم از کود کشاورزی. گاهی اوقات مواد مغذی در خاک به میزان کافی وجود ندارد که گیاه بتواند نیاز غذایی خود را بر طرف کند، از این رو کودها نقش غذادهی درختان و گیاهان را ایفا می کنند و می توانند از کمبود عناصر در آن ها جلوگیری کنند.

برای مشاوره در زمینه محصولات زراعی، باغی و گلخانه ای و خرید عمده بهترین مارک کود سه بیست ایرانی و خارجی با شماره تماس 09175392010 تماس بگیرید.

کود سه بیست چیست؟

یکی از کودهایی که در کشاورزی و حتی در گیاهان آپارتمانی مورد استفاده قرار می گیرد، کود سه بیست است. کود سه بیست یکی از کودهایی است که عناصر غذایی ماکرو (نیتروزن، فسفر و پتاسیم) را به طور کامل و به یک میزان دارد . برخی از افراد کود سه بیست را به اسم کود کامل نیز می شناسند و فرمولاسیون آن را با 20-20-20 نشان می دهند که نشان دهنده 20 درصد نیتروژن (N)، 20 درصد فسفر (P) و 20 درصد پتاسیم (K) است.

این کود یکی از پرکاربردترین کودهای شیمیایی برای رشد اولیه گیاه و درخت می باشد؛ زیرا بر روی افزایش تولید کلروفیل و میزان فتوسنتز در گیاهان تاثیر دارد. هرچه فتوسنتز و سبزینگی گیاه بیشتر باشد؛ تولید گل و میوه و کیفیت محصول نیز بالاتر است.

انواع کود کامل سه بیست

کود سه بیست انواع مختلفی دارد:

1. کود سه بیست مایع
2. کود سه بیست پودری
3. کود سه بیست گرانول
4. کود سه بیست آهسته رهش

که هر کدام خاصیت و کاربرد خاص خود را دارند. کود سه بیست را می توان در کشت های گلخانه ای، زراعت، باغات و همچنین برای گیاهان آپارتمانی استفاده کرد.

نقش کود سه بیست برای درختان و در کشاورزی

کود سه بیست یا NPK 20-20-20 نقش بسیار مهمی را در گیاه ایفا می کند که نقش آن در مرحله اول تأمین نیازهای غذایی گیاهان و رشد موثر و همه جانبه گیاه است. در واقع هر کدام از عناصر تشکیل دهنده بهترین کود سه بیست فعالیت مختص به خود را دارند. نیتروژن در تولید برگ‌ ها و ساقه‌ ها موثر است، فسفر به توسعه ریشه‌ها و انتقال انرژی و مواد غذایی از ریشه به کل گیاه کمک می کند. پتاسیم نیز در بهبود مقاومت گیاه و افزایش کیفیت و کمیت محصول موثر است. این ترکیب به خصوص جهت تقویت کلی ساختار گیاه ضروری است. در ادامه به نقش هر یک از عناصر کود سه بیست برای سبزیجات و درختان می پردازیم.

عنصر نیتروژن در کشاورزی 

عنصر نیتروژن در کشاورزی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چرا که بخشی از پروتئین ها، آمینو اسیدها، اسیدهای نوکلئیک، فلاوین ها، آنزیم ها، پورفیرین ها، کوآنزیم ها و آلکالوئیدها را تشکیل می‌ دهد. نیتروژن یک عنصر متحرک است و آن را در کشاورزی به نام ازت نیز می شناسند.

علائم کمبود نیتروژن در گیاهان

اگر درصد نیتروژن در خاک و گیاه کم باشد، برگ ها زرد شده و گیاه نمی تواند رشد متعادلی داشته باشد. از این رو گیاه با توقف رشد رو به رو شده و شاهد کاهش تعداد گل ها و کوچک تر شدن میوه ها خواهیم بود.

نقش نیتروژن در گیاهان

نیتروژن نوعی محرک رشد است و موجب افزایش رشد گیاهان، افزایش قدرت پنجه زنی، بهبود و افزایش گلدهی، تولید و افزایش برگ و کمک به رشد و سبزینگی ساقه و برگ ها، تولید کلروفیل و دریافت و ذخیره آن می شود. عنصر نیتروژن در تولید پروئین نیز نقش مهمی دارد. نیتروژن به اشکال مختلفی در طبیعت حضور دارد.

گیاهان نمی توانند نیتروژن را به هر حالتی مانند دی نیتروژن (N2) جذب کنند و باید به شکل قابل جذب برای گیاهان باشد. نیتروژن به فرم های زیر وجود دارد:

•  نیترات (NO3-): فرمی از نیتروژن است که بیشتر توسط گیاهان، در جهت رشد و نمو آن ها استفاده می‌ شود.  در واقع در درون خاک باکتری های نیترات ‌کننده این ترکیبات نیتروژنی را به نیترات تبدیل می‌کنند و از طریق ریشه گیاهان جذب می‌ شوند. در نهایت گیاهان نیترات را به صورت پروتئین در خود ذخیره می‌ کنند. یکی از کودهای حاوی نیترات، نیترات آمونیوم است که از واکنش اسید نیتریک با آمونیوم به دست می آید.
• آمونیوم نیتروژن (NH4+): آمونیوم جذب شده توسط گیاهان به طور مستقیم در پروتئین‌‌ ها مصرف می شود. این فرم از نیتروژن به آسانی در خاک از بین نمی‌ رود. اگر نیتروژن به صورت آمونیوم جذب شود، گیاه جهت حفظ تعادل، بار الکتریکی یون‌ های +H را آزاد می‌ کند و سپس میزان pH کاهش می‌ یابد. همچنین جذب آمونیوم توسط ریشه انجام می شود و به صورت فعال یا غیر فعال می باشد.
• نیتروژن آلی (C-NH2): این نمونه از نیتروژن توسط میکروارگانیسم های خاک به آمونیوم و سپس به نیترات تبدیل می‌ شوند.

نقش فسفر در گیاهان

عنصر فسفر نقش بسیار اساسی و حیاتی در رشد و توسعه همه جانبه گیاهان دارد. وجود فسفر در فرآیندهای طبیعی گیاه به خصوص برای تولید انرژی، تنظیم و تولید فعالیت آنزیم‌ ها و ایجاد ساختار سلولی ضروری است. فسفر به عنوان بخش اصلی اسیدهای نوکلئیک و فسفولیپیدها، در سلول ‌های گیاهی است و در تولید و همچنین انتقال انرژی در گیاهان نقش موثری دارد.

از آدنوزین تری‌ فسفات یا ATP که حاوی فسفر می باشد، می توان به عنوان یک منبع اصلی انرژی در فرآیندهای سلولی و تنفسی گیاهان نام برد. این عنصر در تنظیم فعالیت و ساختار آنزیم‌ ها نقش دارد و فعالیت آنزیمی گیاهان کاملا وابسته به حضور عنصر فسفر است.

فسفر در تولید گل و در نهایت تشکیل میوه و دانه ها در گیاهان، استحکام ساقه، فتوسنتز، ذخیره و انتقال انرژی و تقسیم سلولی نیز موثر است و می تواند گیاه را نسبت به برخی تنش های محیطی مقاوم سازد. فسفر در رشد ریشه ها و رشد همه جانبه گیاه تاثیر مستقیم دارد. کمبود فسفر به طور معمول در اکثر برگ ها به صورت لکه های ارغوانی مایل به بنفش نمایش داده می شود. کودهای حاوی فسفر در شکل های سوپر فسفات، مونو آمونیوم فسفات، اوره فسفات و مونو پتاسیم فسفات در بازار عرضه می شوند.

نقش پتاسیم در گیاهان

عنصر پتاسیم یکی از بیشترین نوع کاتیون ها در گیاهان است که نقش مهمی در گیاهان دارد. جالب است بدانید که پتاسیم در تمامی فرآیندهایی که در جهت رشد و تولید مثل گیاه و کیفیت میوه انجام می‌ شود، نقش دارد. عنصر پتاسیم در گیاهان یک عنصر متحرک به حساب می آید و در گیاهان از برگ های پایین به سمت برگ های بالا منتقل می شود.

کمبود پتاسیم در گیاهان سبب کاهش مقاومت گیاه به تنش ها و آفات و بیماری ها می شود از این رو مصرف پتاسیم، حتی در زمستان در جهت جلوگیری از سرمازدگی گیاهان و درختان کاربرد دارد. این عنصر کیفیت و استانداردهای محصولات از جمله اندازه میوه، شکل میوه، رنگ و قدرت دانه و بذر را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. همچنین پتاسیم می تواند کیفیت الیاف پنبه را بهبود ‌بخشد و موجب افزایش برداشت سایر محصولات ‌شود؛ زیرا می تواند در رشد ریشه تاثیرگذار باشد که در نهایت تحمل در برابر خشکی را افزایش می دهد.

عنصر فسفر همچنین در تنظیم باز و بسته شدن روزنه ها، کمک به فرایند فتوسنتز و ساخت مواد غذایی از جمله نشاسته، پروتئین ها و تولید ATP، فعال کردن حدود 60 آنزیم گیاهی (که این آنزیم ها کاتالیزور ساخت مواد در گیاه هستند) نقش دارد.

نقش پتاسیم در محصولات کشاورزی

در برخی شواهد آمده است که با افزایش پتاسیم در محصول سیب زمینی می توان از رشد قارچ فیتوفترا جلوگیری کرد و در محصولاتی همچون گندم یا برنج، در صورت ترکیب با سیلیسیم، می تواند مانع خوابیدگی یا ورس شود. از دیگر نقش‌ های پتاسیم در گیاهان می‌ توان به فتوسنتز، تنظیم اسمزی، فعالیت آنزیم‌ها، حفظ پتانسیل غشای پلاسمایی، سنتز پروتئین، حفظ تعادل آنیون کاتیون و تنظیم باز و بسته‌ شدن روزنه‌ ها اشاره کرد. همچنین، این عنصر در حرکت آب، مواد مغذی و کربوهیدرات‌ ها در بافت گیاه نقش دارد و عنصر مهمی در افزایش مقاومت گیاه به تنش است. علاوه براین، پتاسیم برای تثبیت نیتروژن (در گیاهان دارای توانایی تثبیت نیتروژن مانند یونجه) توسط گره‌ های ریشه اهمیت دارد.

بهترین زمان مصرف کود سه بیست

کود سه بیست را می توان در زمان های مختلفی استفاده کرد. استفاده از این کود در هر یک از دوره های رشدی گیاه می تواند تاثیر متحصر به فردی بر روی گیاه داشته باشد:

• اواخر اسفند و اوایل بهار: برای تقویت گلدهی و میوه‌دهی. در این زمان مصرف کود سه بیست مناسب برای تحریک رشد برگ‌ ها و ساقه‌ ها در ابتدای رشد می باشد.
• نیمه بهار: در این زمان مصرف کود سه بیست برای تحریک رشد برگ‌ ها و ساقه‌ ها در ابتدای رشد مناسب می باشد.
• تابستان: جهت تقویت میوه ها و بهبود کیفیت رشد آن ها
• پاییز و زمستان: در این فصول می توان جهت تقویت سیستم ریشه ای و گیاهانی که در پاییز شروع به کشت می کنند استفاده کرد. زمان استفاده از کود سه بیست برای درختان در پاییز و زمستان و طریقه مصرف کود سه بیست برای آنها به صورت چالکود است. برای اطلاع از میزان مصرف کود سه بیست برای هر درخت باید به نوع درخت، سن آن و نوع خاک توجه نمایید.

خرید کود سه بیست برای گیاهان آپارتمانی

گیاهان آپارتمانی نیز همچون سایر گیاهان به کود نیاز دارند. کود 20-20-20 برای اکثر گیاهان آپارتمانی و زینتی قابل استفاده می باشد. کود سه بیست برای گیاهان آپارتمانی با اسم های متفاوتی وجود دارد، مانند کود تقویتی گیاهان آپارتمانی اگری راز که حاوی فرمول 20-20-20 و در حجم مناسب برای گیاهان آپارتمانی تولید شده است.. از فواید کود سه بیست برای گیاهان آپارتمانی می توانیم به افزایش رشد گیاه، بهبود تولید گل و میوه، افزایش مقاومت گیاه، شادابی و عدم کمبود عناصر در برگ ها، افزایش عمر گیاه و کمک به حفظ و تقویت گل در گیاهان گل دار اشاره کرد.

خرید کود سه بیست خارجی برای گیاهان آپارتمانی

کود سه بیست را برای اکثر گیاهان آپارتمانی می توان استفاده کرد. این گیاهان شامل انواع آگلونما، گندمی، انواع کاج، فیکوس ها، انواع بنسای، انواع بنجامین، شفلرا، فیلودندرون ها، انواع پتوس ها، برگ انجیری، برگ عبایی، حسن یوسف، آرالیا، پاچیرا، شمعدانی، گیاه افرا و… هستند. در زمان خرید کود سه بیست برای گیاهان آپارتمانی باید توجه داشته باشید که بیش از حد به گیاه کود ندهید؛ زیرا گیاه دچار مسمومیت شده و این مسمویت در نهایت می تواند موجب از بین رفتن گیاه شود.

بهترین زمان مصرف کود سه بیست برای گیاهان آپارتمانی در ابتدای فصل رشد و بعد از سرمای زمستان است. بهتر است در زمستان که گیاهان در خواب هستند، میزان کوددهی را کاهش دهید.

نتیجه گیری

کود سه بیست یکی از کودهایی است که به دلیل ترکیب متعادل و یکسان عناصر، می‌ تواند در بهبود عملکرد و کیفیت محصولات به خصوص در مراحل ابتدایی رشد بسیار حائز اهمیت باشد. مصرف کود باید به میزان مناسب بوده و  مضرات کود سه بیست که به مسمویت گیاه مربوط می شود، در اثر استفاده بیش از حد کود به وجود می آید. پس رعایت میزان مناسب مصرف و توجه به نیاز گیاه به کود در اولویت قرار دارد..

سرمازدگی یکی از عوامل خسارت زایی است که باغات زیادی در فصل زمستان و حتی در فروردین ماه، دچار آن می شوند و به دلیل سرمازدگی، درخت و میوه خود را از دست داده و گاهی تا صد در صد نیز می تواند خسارت وارد کند. در ادامه به بررسی انواع سرمازدگی و راه های جلوگیری از آن می پردازیم.

برای اطلاع از کودهای مناسب برای افزایش مقاومت به سرمازدگی بهاره با شماره تماس 09175392010 تماس بگیرید.

سرما زدگی درختان یعنی چه؟

سرمازدگی زمانی اتفاق می‌ افتد که گیاهان در دمایی کمتر از دمای قابل تحمل برای رشدشان قرار بگیرند. سرمازدگی از نظر زمان اتفاق افتادن به دو نوع سرمازدگی زمستانه ( در فصل زمستان اتفاق می افتد) و سرمازدگی بهاره (در فصل بهار اتفاق می افتد) تقسیم می شود.

شاید بپرسید کدام سرمازدگی خطر بیشتری برای گیاه دارد؟ در پاسخ باید گفت که سرمازدگی بهاره خطر بیشتری دارد؛ چرا که گیاه در ابتدای فروردین شروع به رشد و فعالیت می کند و در صورتی که جریانات هوای سرد و یا سرمای دیررس بهاره به آن برخورد کند، بخش های مختلف گیاه، به ویژه شکوفه ها و جوانه های جدید آن که تازه رشد کرده اند، دچار آسیب جدی می شوند. در این حالت امکان توقف رشد در آن ها نیز وجود دارد که رابطه مستقیمی با حجم تولید محصول دارد و می تواند باعث کاهش تولید شود.

مدت زمان سرمازدگی بهاره نسبت به سرمازدگی زمستان کم تر است و معمولا در سرمازدگی بهاره با توجه به نوع منطقه از چند ساعت و حداکثر چند روز است. نکته ای که باید به آن اشاره کرد این است که در سرمازدگی، ریشه ها به دلیل حضور در خاک، کمتر دچار خسارت سرمازدگی می شوند. از این رو گیاه از نظر ریشه ای دچار تنش سرمایی کمتری می شود. در سرمازدگی زمستانه عواملی همچون کاهش شدید دما، وزش باد سرد در زمستان، اختلاف شدید دمای شب و روز، می تواند از علل بروز یخ زدگی و سرمازدگی درختان در زمستان است. سرمازدگی زمستانه در مناطقی که زمستان های سردی دارند، می تواند به صورت ترک خوردن پوست درخت، قهوه‌ ای شدن شاخه ها، برگ ها و جوانه‌های نازک گیاه و… ظاهر می‌ شود.

انواع سرمازدگی گیاهان

میزان آسیب ‌پذیری گیاهان به سرما به عواملی همچون نوع رقم و گونه گیاه، سن درخت، نوع مرحله رشد، شرایط اقلیمی منطقه و میزان رطوبت خاک بستگی دارد. از نظر عوامل و شرایط ایجاد کننده سرمازدگی گیاهان می توانیم به دو نوع سرمازدگی اشاره کنیم که شامل سرمازدگی جبهه ای یا انتقالی و سرمازدگی تابشی یا تشعشعی می شود.

سرمازدگی جبهه ای یا انتقالی

سرمازدگی جبهه ای به ورود یک جبهه یا توده هوای سرد در حجم و میزان زیاد، همراه با وزش باد است. به طوری که درجه دما حتی در طول روز، زیر صفر درجه می باشد و بسته به میزان مقاومت درخت، این نمونه از توده هوای سرد می‌ تواند در دماهای زیر 5- تا 10- درجه سانتی‌ گراد ایجاد شود. همچنین برای درختانی که نیمه مقاوم هستند مثل سیب و گلابی تا حدود 4- تا 8- می تواند دچار سرمازدگی می شوند. بهتر است بدانید که معمولا سرمازدگی جبهه ای در شرایطی بیشتر اتفاق می افتد که هوا ابری بوده و همراه با وزش باد باشد.

سرمازدگی تابشی یا تشعشعی

سرمازدگی تابشی یا تشعشعی زمانی اتفاق می افتد که در طول روز با تابش و پرتو نور خورشید گیاهان و زمین گرم شوند و در طول شب این انرژی گرمایی را از طریق تشعشع این گرما به طرف آسمان، از دست می دهند. بنابراین، هوای مجاور و اطراف سطح زمین به سرعت کاهش پیدا می کند و می تواند موجب سرمازدگی شود.

این نمونه از سرمازدگی برای اکثر درختان جوان و نهال‌ ها در حدود دمای ۰ تا 2- درجه سانتی‌ گراد اتفاق می افتد و برای درختان میوه حساس همچون مرکبات و هلو در حدود 2- تا 4- درجه سانتی‌گراد است. در سرمازدگی تابشی بر خلاف سرمازدگی جبهه ای، اغلب آسمان صاف و بدون وزش باد است و امکان دارد در دمای بیش از صفر درجه در روز وارونگی دمایی نیز رخ دهد.

محدوده دمای بحرانی سرمازدگی برای برخی از محصولات کشاورزی

نام محصول	دمای بحرانی هر مرحله رشدی بر اساس درجه سلسیوس
	جوانه زنی	گلدهی	میوه دهی
گندم بهاره	9- تا 10-	1- تا 2-	2- تا 4-
جو	7- تا 8-	1- تا 2-	2- تا 4-
جو دوسر	8- تا 9-	1-	2- تا 4-
انواع لوبیا	5- تا 6-	2- تا 4-	3- تا 4-
انواع عدس	7- تا 8-	2- تا 3-	2- تا 4-
ماش بهاره	6- تا 7-	2- تا 4-	2- تا 4-
نخود	7- تا 8-	2- تا 3-	3- تا 4-
آفتابگردان	5- تا 6-	2- تا 3-	2- تا 4-
گلرنگ	4- تا 6-	2- تا 3-	3- تا 4-
شاهدانه	5- تا 7-	2- تا 3-	3- تا 4-
کلم	5- تا 7-	2- تا 3-	6- تا 9-
انواع سویا	3- تا 4-	2- تا 3-	2- تا 3-
ذرت	2- تا 3-	1- تا 2-	2- تا 3-
ارزن	2- تا 3-	1- تا 2-	2- تا 3-
ذرت خوشه ای	2- تا 3-	1- تا 2-	2- تا 3-
سیب زمینی	2- تا 3-	1- تا 2-	1- تا 2-
کرچک	1- تا 1.5-	0.5- تا 1-	2-
انواع خربزه و هندوانه	0.5- تا 1-	0.5- تا 1-	1-
برنج	0.5- تا 1-	0.5- تا 1-	0.5- تا 1-

علائم سرمازدگی گیاهان

به طور عمومی میزان خسارت و حساسیت درختان میوه را می توان با چغاله آن ها در نظر گرفت؛ زیرا این چغاله ها هستند که موجب تولید میوه می شوند و اگر در معرض توده های سرد بهاره قرار بگیرند فصل رویشی پیش رو با کاهش تولید محصول رو به رو به می شویم.

همانطور که ذکر شد خسارت سرمازدگی زمستانه نسبت به سرمازدگی بهاره یا دیررس بهاره کم تر است؛ زیرا درخت به طور طبیعی در زمستان فعالیت ندارد؛ ولی در بهار به خصوص در زمان گلدهی می تواند گیاه را ضعیف کند. توجه کنید که خسارت در سرمازدگی زمستانه بیشتر بر روی درختانی که میوه خزان کننده، به خصوص در مناطق گرمسیری که درختانی مثل درخت زیتون دارند اتفاق می افتد. در مناطقی که زمستان ها سردتر است، در اثر سرمازدگی پوست درخت و بافت های چوبی یا شکوفه های آن ها یخ می زنند.

به طور کل سرمازدگی درختان میوه به صورت قهوه ای شدن سرشاخه ها، قهوه ای یا سیاه شدن گل و شکوفه، سیاه شدن دم میوه ها، برنزه شدن رنگ برگ ها و حتی ایجاد ترک بر روی پوست درختان و برخی قسمت های شاخه های محصولات زراعی می تواند آن ها را از بین ببرد؛ زیرا با یخ زدن شیره سلولی، می تواند مرگ سلول را به دنبال داشته باشد.

بالاترین دمای یخ زدگی برای درختان میوه

نام	دما (درجه سیلسیوس)	نام	دما (درجه سیلسیوس)	نام	دما (درجه سیلسیوس)
گیلاس	1/4-	نارگیل/ هلو	0.9-	هویج	1.2-
سیب	1.5-	خرما	15.7-	بادمجان/ گل کلم	0.8-
زردآلو	1.1-	انجیر	2.4-	کرفس	0.9-
گلابی	1.6-	شلیل	0.9-	کلم پیچ	0.5-
آووکادو	0.9- تا 1.6-	زیتون	1.4-	ذرت شیرین و بلال	0.6-
موز	0.8-	نارنگی	1.1-	خیار	0.5-
انواع توت	0.8- تا 1.1-	آناناس	1.1-	شوید	0.7-
انواع پرتقال	0.8- تا 2-	موسیر	0.7-	کاسنی	0.1-
انگور	2.7-	اسفناج	0.3-	کاهو	0.2-
کیوی	0.9-	طالبی	1.2-	قارچ	0.9-
انبه	1.4-	خربزه	0.8- تا 1.1-	پیاز	1.8-
آلو و آلبالو	0.8-	بامیه	1.8-	جعفری	1.1-
انار	3-	نخود	0.6-	ریواس	0.9-
به	2-			کلم بروکلی	0.6-

روش های محافظت از گیاهان در برابر سرما

ایجاد مقاومت و محافظت گیاهان زراعی و درختان در برابر سرما به دو حالت روش حفاظت غیر فعال (بلند مدت) و روش حفاظت فعال (کوتاه مدت) می باشد.

روش حفاظتی غیر فعال سرمازدگی

در این روش هدف ها طولانی مدت و کاربردی هستند که قبل از ورود سرما این اقدامات انجام می شود. در این روش بیشتر به نوع نهال کاشت شده، ایجاد بادشکن به وسیله درخت ها، استفاده از رنگ تنه، انتخاب زمین مناسب و تاریخ مناسب برای کاشت نهال و استفاده از پوشش پلاستیکی و .. می توانیم اشاره کنیم.

روش حفاظتی فعال سرمازدگی

این نمونه از روش ها، هدف های کوتاه مدتی است که معمولا در زمان ایجاد تنش سرمایی و یا کمی قبل از توده هوای سرد انجام می شود. در این روش می توان از کودها، بخاری باغی، کود حیوانی و… کمک گرفت. کودهایی همچون آمینواسید، ترکیبات حاوی پتاس و یا سیلیکات پتاسیم ها می توانند گیاه را در برابر سرما مقاوم کنند.

نتیجه گیری

سرمازدگی از جمله عواملی است که هر ساله محصولات کشاورزان و باغداران را تا حدودی از بین می برد. آشنایی با روش های مقابله با سرمازدگی و به کارگیری آن ها می تواند به میزان قابل توجهی از خسارت آن بکاهد. بنابراین بهتر است قبل از کاشت نهال و زراعت مواردی را که به افزایش مقاومت گیاهان کمک می کند را فراهم کرد که در زمان سرمازدگی خسارت کمتری به گیاهان وارد شود.