خرید سم کشاورزی یکی از راهکارهای ضروری برای کنترل آفات، بیماری ‌ها و علف‌ های هرز در مزارع، گلخانه و باغات است. اما انتخاب نادرست سم نه تنها به رفع این موارد کمک نمی کند، بلکه ممکن است خسارات اقتصادی، مقاومت آفات و آلودگی محیط زیست را به همراه داشته باشد. تنوع بالای سموم حشره‌ کش، قارچ ‌کش‌ و علف ‌کش‌ موجب شده تا کشاورزان در انتخاب بهترین سم دچار مشکل شوند. در این مقاله به بررسی نکاتی که قبل از خرید سم کشاورزی باید بدانیم می پردازیم.

برای خرید سم کشاورزی و مشاوره قبل از خرید با شماره 09175392010 تماس بگیرید.

چگونه بهترین سم کشاورزی را برای محصول خود انتخاب کنیم؟

قبل از خرید سم باید شناخت دقیقی از نوع آفت یا بیماری، دوز مصرف، دوره کارنس، سازگاری با محیط زیست و نحوه تأثیر آن داشته باشیم. همچنین، توجه به تاریخ تولید و انقضا، مجوزهای سازمان حفظ نباتات، شرایط نگهداری و امکان اختلاط با سایر سموم می ‌تواند در انتخاب سم مناسب موثر باشند.

انتخاب صحیح سموم کشاورزی نیازمند به انتخاب کارشناسی شده است. اولین مرحله، شناسایی دقیق عامل خسارت ‌زاست که می ‌تواند شامل آفات، بیماری ‌های قارچی، باکتریایی یا علف‌ های هرز باشد. برای این منظور، نمونه ‌برداری و مشورت با کارشناسان گیاهپزشکی ضروری است. مرحله دوم خرید سم مناسب، مطالعه کامل برچسب سم از نظر نوع اثرگذاری، دوز مصرف، دوره کارنس و محدودیت ‌های کاربردی است. همچنین مواردی مانند ایجاد مقاومت در آفات، تأثیر بر حشرات مفید باید مدنظر قرار گیرد.

انتخاب بین سموم سیستمیک و تماسی، توجه به شرایط محیطی مانند دما و رطوبت و بررسی گزینه‌ های جایگزین مانند کنترل بیولوژیک از دیگر موارد مهم هستند. توجه کنید که در تهیه سم باید از مراکز معتبر و دارای مجوز سازمان حفظ نباتات محصول را تهیه کنید. بررسی تاریخ تولید و انقضا و دریافت مشخصات دقیق محصول ضروری است.

اهمیت تشخیص سم مناسب

تشخیص دقیق آفت یا بیماری قبل از خرید سم، مهمترین و اولین مرحله در مدیریت مبارزه شیمیایی است. تشخیص صحیح تعیین کننده نوع، دوز و روش مصرف سم است و اشتباه در آن می تواند خسارت جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. در حقیقت هر عامل خسارت زا مانند حشره، کنه، قارچ، باکتری یا نماتد به گروه خاصی از سموم مربوط می شوند. این موضوع به این معنی است که هر مشکل در کشاورزی با سم خاص خود برطرف می شود. استفاده و خرید سم کشاورزی نادرست نه تنها مشکل را رفع نمی کند، بلکه ممکن است سبب مقاومت آفات، آسیب به گیاه و خسارت مالی شود.

جهت تشخیص صحیح هر مشکل، باید به نشانه و علائم ظاهری مانند تغییر رنگ برگ ها، وجود لکه های خاصی بر روی گیاه، پیچیدگی برگ ها، پژمردگی ناگهانی یا حضور حشرات روی گیاه توجه کرد. در بسیاری از موارد، علائم ظاهری در گیاه مشابه بوده و بیماری های مختلف یا شباهت آفات، تشخیص چشمی و ظاهری را با مشکل مواجه می کند. بنابراین، استفاده از روش های آزمایشگاهی مانند نمونه برداری به تشخیص دقیق تر کمک می کند. اهمیت این تشخیص تا حدی است که بسیاری از عدم موفقیت در مبارزه شیمیایی ناشی از شناسایی نادرست عامل خسارت زا است. کشاورزانی که بدون تشخیص دقیق اقدام به سمپاشی می کنند، نه تنها گاهی هزینه های اضافی پرداخت می کنند، بلکه با مشکلاتی همچون مقاومت آفات، مسمومیت گیاه و باقیمانده سموم در محصول مواجه خواهند شد.

تعداد دفعات سمپاشی و فاصله تکرار سموم در کشاورزی

سمپاشی و تعداد دفعات مصرف سموم به عوامل مختلفی بستگی دارد که باید به صورت تخصصی بررسی شود:

 نوع سم مصرفی

سموم تماسی همچون پایروتروئیدها معمولا نیاز به تکرار بیشتر دارند (هر 7-5 روز) و سموم سیستمیک همچون گروه نئونیکوتینوئیدها با اثر و ماندگاری بیشتر (14-10 روز) نیاز به تکرار کمتری دارند. همچنین میزان ماده موثره سم و سمیت سم (DT50) نیز در انتخاب سم مهم است.

زمان فعالیت آفت یا بیماری

برای آفات با تعداد نسل‌ های متوالی مانند شته ها معمولا  3-2 نوبت سمپاشی با فاصله 10-7 روز نیاز است و برای بیماری ‌های قارچی بسته به شرایط آب و هوایی ممکن است نیاز به برنامه‌ های مداوم داشته باشند؛ اما معمولا دو نوبت نیاز به تکرار سم پاشی است.

شرایط محیطی

سم پاشی در شرایط بارندگی شدید موجب شستشوی سموم شده و نیاز به تکرار را افزایش می ‌دهد. دمای بالا نیز ممکن است موجب بخار سم شود و در بسیاری از مواقع گیاه با سوزندگی مواجه می شود. همچنین سم پاشی بهتر است در زمان گلدهی صورت نگیرد؛ چرا که موجب ریزش و یا سوزندگی گل ها می شود.

شدت آلودگی

آلودگی ‌های شدید معمولا نیاز به 4-3 نوبت سمپاشی با فواصل کوتاه‌تر دارند و در صورت پیشگیری از بروز بیماری یا آفت، 1-2 نوبت سمپاشی کافی می باشد.

ملاحظات جلوگیری از مقاومت

برای جلوگیری از مقاومت، نباید یک سم را بیش از 3-2 نوبت متوالی استفاده کرد. بهتر است از سموم جایگزین با مکانیسم اثر مختلف به صورت نوبتی استفاده گردد.

انتخاب و خرید سم کشاورزی (حشره ‌کش، قارچ ‌کش و علف‌ کش)

همانطور که ذکر شد در انتخاب و خرید سموم کشاورزی باید به نوع آفت یا بیماری دقت شود. برای حشره ‌کش‌ ها، مکانیسم های اثر معمولا تماسی، سیستمیک یا گوارشی هستند و دامنه تأثیر روی آفات هدف مهم است. در مورد قارچ ‌کش ‌ها، نوع قارچ و گروه شیمیایی سم مثل تریازول‌ ها، استروبیلورین‌ ها و … تعیین ‌کننده است. برای علف ‌کش ‌ها نیز باید به نوع علف هرز مانند پهن ‌برگ یا باریک‌ برگ توجه داشت و روش تأثیر این نوع از سموم به صورت پیش از رویش یا پس از رویش اشاره می شود. همچنین، دوره کارنس (فاصله آخرین سمپاشی تا برداشت)، میزان سمیت برای انسان و محیط زیست و سازگاری با سایر سموم در صورت نیاز به اختلاط، از دیگر عوامل کلیدی هستند.

تاریخ تولید و انقضای سم از نکات بسیار مهم در خرید سموم است. سموم قدیمی یا نزدیک به تاریخ انقضا ممکن است اثربخشی کافی بر روی هدف را نداشته باشند. حتی امکان دارد سم تجزیه شود و به ترکیبات سمی ‌تر تبدیل گردند. توجه به برچسب اصالت و مدارک ثبت سم در سازمان حفظ نباتات نیز برای اطمینان از کیفیت و اصل بودن سم ضروری است. در نهایت، مشورت با کارشناسان گیاهپزشکی قبل از خرید و استفاده از سموم، می‌ تواند از خسارات ناشی از انتخاب نادرست جلوگیری کند.

علت کاهش اثربخشی قارچکش ها در گیاهان چیست؟

کاهش اثربخشی قارچکش ‌ها در گیاهان می ‌تواند ناشی از عوامل متعددی از جمله ایجاد مقاومت در قارچ‌ ها به دلیل استفاده بیش از حد سموم با مکانیسم اثر یکسان، دوز نادرست، استفاده نامناسب همچون مصرف برگی یا زمان ‌بندی غلط سمپاشی، شرایط نامساعد محیطی مانند بارندگی، تابش شدید نور خورشید به خصوص در نیمه های روز، مشکلات کیفی سم شامل تاریخ انقضای گذشته یا نگهداری نادرست آن، پی اچ محلول در زمان اختلاط، سن گیاه و تشخیص اشتباه، همچون مصرف برگی یا زمان ‌بندی غلط سمپاشی ، شرایط نامساعد محیطی مانند بارندگی، تابش شدید یا دماهای نامناسب، مشکلات کیفی سم شامل تاریخ انقضای گذشته یا نگهداری نادرست، تداخل شیمیایی ناشی از اختلاط ناصحیح با سایر ترکیبات یا pH نامناسب آب و همچنین ویژگی ‌های گیاهی مانند رشد سریع یا وجود لایه مومی بر روی برگ‌ ها باشد.

برای حفظ کارایی قارچکش ‌ها، رعایت اصل تناوب سموم با مکانیسم‌ های اثر متفاوت، پایش مداوم جمعیت قارچ ‌ها و اجرای دقیق توصیه ‌های کارشناسی در مورد دوز، زمان و روش مصرف ضروری است. همچنین، استفاده ترکیبی از روش ‌های شیمیایی و غیرشیمیایی در برنامه مدیریت تلفیقی بیماری‌ ها می ‌تواند از بروز مقاومت و کاهش اثربخشی جلوگیری کند.

شرایط مصرف سموم در کشاورزی

استفاده از سموم کشاورزی باید با رعایت اصول علمی و فنی انجام شود تا هم اثربخشی مطلوب داشته باشد و هم کمترین آسیب به محیط زیست و سلامت انسان وارد کند. مهمترین شرایط مصرف شامل انتخاب سم مناسب بر اساس نوع آفت یا بیماری، رعایت دوز توصیه شده توسط کارشناسان، استفاده از تجهیزات مناسب مانند دستکش، ماسک، کلاه و لباس مناسب به همراه شستشوی مخزن یا سمپاش در قبل و بعد از استفاده است. همچنین، رعایت تداخل سموم در صورت اختلاط ان ها و نوبت‌دهی و مصرف آن ها در زمان مناسب جهت جلوگیری از مقاومت آفات نیز از دیگر نکات کلیدی در مصرف صحیح سموم است.

شرایط منع استفاده از سموم کشاورزی

در برخی شرایط باید از مصرف سموم خودداری کرد تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود. این شرایط شامل زمان گلدهی در گیاهان به دلیل خطر مسمومیت زنبورهای عسل و سایر گرده‌ افشان ‌ها و مواردی که از قبل ذکر شد، بارندگی یا آبیاری سنگین در پیش ‌بینی هواشناسی به دلیل شستشوی سم و آلودگی آب ‌های زیرزمینی و در شرایط روزهای بادی امکان بادبردگی سم، دمای بسیار بالا یا رطوبت بسیار پایین به دلیل افزایش تبخیر سم، وجود استرس در گیاه همچون خشکی، سرمازدگی و نزدیکی به منابع آبی مثل رودخانه‌ ها، تالاب‌ ها یا چاه ‌های آب شرب می ‌شود.

همچنین، در صورت وجود محصولات آماده برداشت که دوره کارنس آن‌ها سپری نشده است باید از برداشت پرهیز کرد. در صورتی که جمعیت آفت و یا علف هرز کمتر از آستانه خسارت و زیان اقتصادی بود نیاز به مصرف سموم نیست. در این حالت با کنترل بیولوژیک یا وجین دستی می توان آفات و علف های هرز را کنترل کرد.

جمع بندی

انتخاب و خرید سم کشاورزی نیازمند دانش و دقت فراوان است. پیش از خرید، تشخیص دقیق آفت یا بیماری، مطالعه برچسب سم، توجه به تاریخ تولید و انقضا و خرید از فروشگاه های معتبر ضروری است. همچنین، شرایط محیطی، ملاحظات ایمنی و پرهیز از مصرف بی ‌رویه باید برای جلوگیری از مقاومت آفات مورد توجه باشد تا هم بازدهی محصول را افزایش دهد و هم سلامت محیط زیست و مصرف ‌کننده حفظ شود.